O ιδιαίτερος κύριος Νέσμπο

«Ο Καρλ και εγώ συνηθίζαμε να μετράμε τα άδεια μπουκάλια που έβαζε ο μπαμπάς στο περβάζι του παραθύρου. Ξέραμε ότι αν έπινε περισσότερα από τέσσερα, θα άρχιζε να κλαίει. Τώρα που το σκέφτομαι, ίσως γι’ αυτό σπάνια έπινα πάνω από μια ή δυο μπίρες. Δεν ήθελα να κλαίω. Ο Καρλ έκανε απλώς πιο πολύ κέφι όταν μεθούσε, έτσι μάλλον δεν ένιωθε τόσο μεγάλη ανάγκη να βάζει στον εαυτό του τέτοιους περιορισμούς».

Διαβάζω το «Βασίλειο» (Μεταίχμιο) του Νορβηγού Τζο Νέσμπο (Jo Nesbo). Ο Νέσμπο είναι μια πολύ σοβαρή περίπτωση συγγραφέα αστυνομικής λογοτεχνίας. Δεν είναι όμως μόνο η ικανότητά του να στήνει μυστηριώδη αινίγματα που τον κάνει έναν από τους κορυφαίους συγγραφείς του είδους στον κόσµο, αλλά και η εξαιρετική λογοτεχνική του γραφή που διεισδύει στην ανθρώπινη ψυχολογία και αναδεικνύει τον κόσμο που ζούμε.

Ποιος είναι όμως ο ιδιαίτερος κύριος Νέσμπο; «Η υποσχόµενη καριέρα του ως ποδοσφαιριστή διακόπηκε ξαφνικά όταν έπαθε ρήξη χιαστών και στα δυο γόνατα στα δεκαοχτώ του. Αφού σπούδασε οικονοµικά, άρχισε να εργάζεται ως χρηµατιστής, ενώ τα βράδια έπαιζε µε το ροκ συγκρότηµά του, τους Di Derre. Οταν ένας εκδότης τού ζήτησε να γράψει τις εµπειρίες του από τις περιοδείες µε το συγκρότηµά του, ο Nesbo κατέληξε να γράφει το πρώτο αστυνοµικό µυθιστόρηµα της σειράς Χάρι Χόλε, τη “Νυχτερίδα”. Σήµερα τα βιβλία του (κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Μεταίχμιο) εκδίδονται σε 50 γλώσσες και έχουν πουλήσει περισσότερα από 45 εκατοµµύρια αντίτυπα σε όλο τον κόσµο».

Στο «Βασίλειο» δεν υπάρχει ο Χάρι Χόλε. Και ο Νέσμπο, ακόμα και χωρίς τη φοβερή αυτή περσόνα, μεγαλουργεί. Η πλοκή είναι φαινομενικά απλή.

Ο Ρόι και ο Καρλ Οπγκαρντ είναι δυο αδέρφια, ορφανά από την εφηβεία τους. Εχουν μόνο ο ένας τον άλλον. Ο Ρόι, ο μεγάλος, προστατεύει και υπερασπίζεται τον Καρλ. Δουλεύει σκληρά για την επιβίωσή τους και για να σπουδάσει τον Καρλ που φεύγει στις ΗΠΑ. Ο Ρόι μόνος πια, στο ορεινό τους κτήμα, στο βασίλειό τους, μακριά από τις επικριτικές ματιές των συγχωριανών του. Τα χρόνια περνάνε και ο Ρόι εργάζεται στο βενζινάδικο του χωριού. Παρατηρεί τους πάντες, τους ψυχογραφεί. Ο Καρλ επιστρέφει μαζί με την αρχιτέκτονα γυναίκα του, για να φτιάξουν ένα ξενοδοχείο στην κορυφή του βουνού, εκεί που είναι το βασίλειό τους. Για να πραγματοποιηθεί όμως αυτό χρειάζονται πολλά χρήματα. Προσπαθούν να πείσουν όλο το χωριό να επενδύσει στο όνειρό τους. Με την επιστροφή του Καρλ, όμως, αλλάζουν οι ισορροπίες. Σκοτεινές σκέψεις, ανεκπλήρωτοι έρωτες, εξαφανισμένα άτομα και ένας γκρεμός πάντα σε πρώτο πλάνο.

Τα μυστικά του που μπορούν να καταστρέψουν την οικογένεια Οπγκαρντ. Η νορβηγική οικογένεια μπαίνει στο μικροσκόπιο του Νέσμπο. Η ενδοοικογενειακή κακοποίηση υπονοείται. Ο θάνατος μοιάζει σαν τη μόνη διέξοδο. Ολα φαίνονται ωραία αλλά δεν είναι. Ο συγγραφέας διεισδύει στην καρδιά του προβλήματος, την ψυχοσύνθεση των κατοίκων της ορεινής Νορβηγίας και μας βάζει μέσα στον ιδιαίτερο τρόπο σκέψης τους, τις δυσκολίες και τις ιδιαιτερότητες της καθημερινότητάς τους. Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για μια λαογραφική καταγραφή από μέρους του. Ο Νέσμπο σε αυτό το βιβλίο εξελίσσεται και δοκιμάζει τα όριά του δίχως το «μαξιλάρι» του αστυνόμου Χάλε.

Μου άρεσε αυτή του η προσπάθεια να περάσει σε ένα κοινωνικό ψυχογράφημα πέρα από αυτή καθ’ εαυτήν την ιστορία.

Είναι σίγουρο πως ο «ροκ σταρ» της νορβηγικής λογοτεχνίας θα κρατήσει αμείωτο το ενδιαφέρον σας σε ένα βιβλίο που σε πολλά σημεία μάς φέρνει αντιμέτωπους με τη χειρότερη πλευρά του ανθρώπου. Αρτια δομημένοι χαρακτήρες που αντικατοπτρίζουν τη νοοτροπία μιας κλειστής κοινωνίας. Αγωνιώδες και σκοτεινό, το «Βασίλειο» είναι γεμάτο ανατροπές, και τα γεγονότα εξελίσσονται τόσο γρήγορα που σε προκαλούν συνεχώς να συνεχίσεις την ανάγνωση.

Αλλωστε αυτό που κάνει τον Νορβηγό συγγραφέα να θεωρείται δεξιοτέχνης στο αστυνομικό μυθιστόρημα είναι η κορύφωση στην οποία οδηγεί η πλοκή των βιβλίων του. Το κακό και ο άνθρωπος είναι πάντα οι μεγάλοι πρωταγωνιστές σε κάθε αστυνομικό μυθιστόρημα.

Διαβάζοντας το «Βασίλειο» είχα πολλά πράγματα να τον ρωτήσω γι’ αυτό, ψάχνοντας έπεσα σε μια συνέντευξή του και με αυτά του τα λόγια κλείνω αυτό το κείμενο: «Είμαι κυνηγός ιστοριών, διψάω για ιδέες. Είναι σίγουρο πως γράφω μυθιστορήματα για να έχω μια σαφή οπτική για τα πράγματα στα οποία δεν μπορώ να δώσω απαντήσεις. Υπάρχει κακό; Για αιώνες ολόκληρους συγγραφείς, φιλόσοφοι, πολιτικοί, νομικοί το έχουν θέσει ως ζήτημα… Μπορώ να δείχνω πτυχές της ανθρώπινης συμπεριφοράς στον αναγνώστη ώστε να σκεφτεί. Ο Χάρι Χόλε αντιμετωπίζει το κακό, αλλά το έχουμε μέσα μας αφότου γεννιόμαστε ή είναι προϊόν των όσων βιώνουμε;»