Ψηφιακή πολιορκία των Βρυξελλών

Παρά τις νέες καραντίνες, παρά τις απώλειες χιλιάδων ανθρώπινων ζωών καθημερινά, παρά την παγκόσμια αγωνία για την πορεία της πανδημίας, μια λυσσαλέα μάχη λόμπι βρίσκεται σε εξέλιξη αυτήν την περίοδο στην Ευρώπη με επίκεντρο την προάσπιση της κερδοφορίας μιας χούφτας εταιρικών κολοσσών.

Ο λόγος, για την τεράστια εκστρατεία άσκησης πιέσεων που έχουν ξεκινήσει οι Google, Facebook, Microsoft και μερικοί ακόμη κολοσσοί υψηλής τεχνολογίας προκειμένου να επηρεάσουν τη διαμόρφωση των μελλοντικών κανονισμών που θα ρυθμίζουν τις ψηφιακές υπηρεσίες και αγορές (DSA.DMA) στην Ε.Ε. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατέθεσε την περασμένη Τρίτη τις προτάσεις της (βλ. «Εφ.Συν.» 15/12 «Σε κλοιό οι πλατφόρμες») και σε αυτές φαίνεται ότι υπάρχει αρχικά η διάθεση αντιμετώπισης της σημερινής υπερβολικής ισχύος των εν λόγω εταιρειών και η ενίσχυση των μικρότερων επιχειρήσεων και της δυνατότητας των Ευρωπαίων να ανακτήσουν τον έλεγχο της ψηφιακής τους ύπαρξης.

Οι προτάσεις και οι επικείμενοι κανονισμοί θέτουν όμως σε κίνδυνο τα περιθώρια κέρδους και τα επιχειρηματικά μοντέλα των παραπάνω εταιρειών που βασίζονται σε ολιγοπώλια και την παρακολούθηση των χρηστών.

Για την υπεράσπισή τους και στη μάχη επηρεασμού των κανόνων, οι εταιρείες έχουν επιστρατεύσει δεκάδες εταιρείες λόμπι, think tanks, ακαδημαϊκούς σε μια πλημμύρα ηλεκτρονικών συσκέψεων με αξιωματούχους της Ε.Ε., στημένες συζητήσεις, αμφιλεγόμενες επιστημονικές μελέτες αλλά και πισώπλατα μαχαιρώματα.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του μητρώου λόμπι της Ε.Ε., οι Big 5 (Google, Apple, Amazon, Facebook, Microsoft) είναι μέλη ή χρηματοδότες τουλάχιστον 73 διαφορετικών οργανώσεων και ομάδων πίεσης που προωθούν τις θέσεις και τα συμφέροντά τους στις Βρυξέλλες. Ο συνολικός προϋπολογισμός τους για λόμπι αγγίζει τα 21 εκατομμύρια ευρώ και είναι ο μεγαλύτερος οποιουδήποτε άλλου επιχειρηματικού κλάδου, υπερδιπλάσιος των 7,9 εκατ. ευρώ που δαπάνησαν όλες μαζί οι 7 μεγαλύτερες αυτοκινητοβιομηχανίες της Ευρώπης (Volkswagen, Daimler, BMW, Renault, Ford, Fiat Chrysler, Peugeot).

Πιέσεις

Οι πιέσεις ασκούνται και στα τρία κέντρα διαμόρφωσης της νέας νομοθεσίας, δηλαδή την Επιτροπή, το Ευρωκοινοβούλιο και το Συμβούλιο.

Από την έναρξη της θητείας της Επιτροπής Φον ντερ Λάιεν πραγματοποιήθηκαν 158 συναντήσεις ανώτατων αξιωματούχων της (επιτρόπων, συμβούλων, γενικών διευθυντών) που αφορούσαν την ψηφιακή μεταρρύθμιση. Σε αυτές ενεπλάκησαν 103 φορείς, στη συντριπτική πλειονότητά τους εταιρείες και ομάδες λόμπι. Η Google είχε τις περισσότερες συναντήσεις (5) ενώ πολύ ψηλά στη σχετική λίστα ήταν και οι Facebook, Microsoft (από 3).

Εκτός όμως από αυτά τα ίδια λόμπι, για χάρη τους κινήθηκαν και άλλοι φορείς στους οποίους αυτά συμμετέχουν, όπως οι DigitalEurope και το Αμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο στην Ε.Ε. Αντίθετα στη λίστα συναντήσεων υπήρχε μόνο μία ΜΚΟ που δεν προωθεί επιχειρηματικά συμφέροντα, η ευρωπαϊκή συνομοσπονδία οργανώσεων καταναλωτών BEUC. Αξίζει να σημειωθεί ότι στη λίστα δεν καταγράφηκαν οι συναντήσεις που είχαν αξιωματούχοι της Επιτροπής που συντάσσουν τις προτάσεις, καθώς μόνο τα υψηλά επίπεδα της διοικητικής πυραμίδας της Επιτροπής δημοσιοποιούν συναντήσεις που έχουν με λόμπι. Τα τελευταία «στρώνουν κόκκινο χαλί» στις μεγάλες επιχειρήσεις.

Παρά τις επιθέσεις που δέχεται, ήταν ο ίδιος ο επίτροπος Εσωτερικής Αγοράς Τιερί Μπρετόν που ανέλαβε την πρωτοβουλία να συναντηθεί στις 2 Δεκεμβρίου με εκπροσώπους των Google, Youtube, Apple, Amazon, Facebook, TikTok, και ευρωπαϊκών επιχειρήσεων, όπως η Booking.com, για να συζητήσει μαζί τους τα σχέδια προτάσεων, και όχι οι εταιρείες. Ο Μπρετόν αντίθετα αναγκάστηκε σε συνάντηση με ΜΚΟ, όπως οι BEUC and EDRi, μόνο μετά από διαμαρτυρίες.

Εκτός της Κομισιόν, ανάλογης ισχύος πιέσεις ασκούνται στο Ευρωκοινοβούλιο, όπου τουλάχιστον 333 συναντήσεις πραγματοποιήθηκαν, με βάση τα επίσημα στοιχεία, με μέλη του για την ψηφιακή μεταρρύθμιση. Ο αριθμός αυτός ίσως να είναι πολύ μεγαλύτερος μετά την αποκάλυψη της Τransparency International τον περασμένο Σεπτέμβριο, ότι μόνο το 44% των ευρωβουλευτών δημοσιοποίησαν τις συναντήσεις που πραγματοποίησαν με φορείς λόμπι.

Οι αντίστοιχες συναντήσεις σε επίπεδο Συμβουλίου, όπου δεν υπάρχει υποχρέωση δημοσιοποίησης, ίσως να είναι ακόμη περισσότερες. Πριν καν αναλάβει την προεδρία της Ε.Ε. την 1η Ιανουαρίου του 2021, η μόνιμη αντιπροσωπεία της Πορτογαλίας στην Ε.Ε. φέρεται να έχει ήδη πραγματοποιήσει 9 συναντήσεις με ενδιαφερόμενους για το νέο καθεστώς των ψηφιακών αγορών. Δεκάδες ακόμη συναντήσεις επιχειρηματικών λόμπι με Πορτογάλους πολιτικούς και αξιωματούχους έχουν πραγματοποιηθεί χωρίς να καταγραφούν.