Ενα βιβλίο για όσους ήδη εκτιμούν και αγαπούν τον Γιάννη Μπουτάρη, για όσους δεν τον γνωρίζουν και επιθυμούν να τον γνωρίσουν καλύτερα, για τους σχετικούς με το κρασί αλλά και για όσους δεν γνωρίζουν τα περί οίνου. Ο χειμαρρώδης λόγος του Γιάννη Μπουτάρη με το απαράμιλλο χιούμορ του και τον αυτοσαρκασμό μου σε 28 κεφάλαια με πολλές φωτογραφίες από την παιδική ηλικία, φωτογραφίες τεκμηρίωσης της παλαιότητας της εταιρείας (που κρατάει από την Οθωμανική Αυτοκρατορία), της οινικής του δραστηριότητας και της οικογένειας.
Να εξηγούμαστε για να μην παρεξηγούμαστε, ο Γιάννης Μπουτάρης δεν είναι κανένας νεόπλουτος που φύτρωσε στην πόλη ούτε κανένας που ασχολήθηκε με τα κρασιά ως πάρεργο. Είναι τρίτης γενιάς οινοποιός. Οι γονείς του, αν και δεν σπούδασαν οι ίδιοι, φρόντισαν να περιβάλλονται από μορφωμένους ανθρώπους, καθηγητές Πανεπιστημίου και άλλους και έδωσαν στα παιδιά τους γερή μόρφωση: ο Γιάννης Μπουτάρης φοίτησε στο Δημοτικό του Πειραματικού, στο Κολέγιο Ανατόλια, στο Χημικό του ΑΠΘ, στο Ινστιτούτο Οίνου για μετεκπαίδευση στην Οινολογία.
Σε παλιότερη συνέντευξή του ο Μπουτάρης, ένας άνθρωπος που τα μυαλά του δεν έχουν πάρει αέρα όσο θα μπορούσαν, είχε πει με σεμνότητα: «Στάθηκα τυχερός να μπω σε μια έτοιμη δουλειά, να έχω γυναίκα την Αθηνά, ο αδελφός μου να ασχολείται με τα οικονομικά…». Το βιβλίο, λοιπόν, είναι με υποδειγματικό τρόπο η εξιστόρηση της πορείας του και, ταυτοχρόνως, μια απόδοση οφειλών σε ανθρώπους (ίσως γι’ αυτό είναι απαραίτητο ένα index ονομάτων).
Τρεις γυναίκες έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη ζωή του: η αποφασιστική μάνα, ο μεγάλος έρωτας της ζωής του και μητέρα των τριών παιδιών του, Αθηνά Μιχαήλ, και η Σταυρούλα Κουράκου, δασκάλα και μέντοράς του στα περί οίνου. Τα πράγματα που κατόρθωσε δίπλα της και εξαιτίας της (και κάποιες φορές απέναντί της) δεν είναι δυνατόν να πιστέψει κανείς ότι έχουν γίνει από έναν άνθρωπο μόνον. Ο Μπουτάρης παρέλαβε μια εταιρεία παραγωγής και εμπορίας οίνου και άλλων ποτών, κατανόησε πολύ γρήγορα τη σημασία να έχεις δικό σου αμπέλι και το έπραξε αρχίζοντας από τη Νάουσα και το Αμύνταιο, προχωρώντας στη Γουμένισσα, την Κρήτη, τη Σαντορίνη.
Ενωσε τον κλάδο του (πράγμα όχι πάντοτε εύκολο) και από ηγετικές θέσεις πέτυχε πράγματα και θαύματα, ένα από τα οποία είναι ότι στήριξε τη σημασία της νέας νομοθεσίας για τις Ονομασίες Προέλευσης (κατ’ εξοχήν δουλειά της δασκάλας του τη δεκαετία του ’70). Κοντολογίς, ο Μπουτάρης έμαθε στην Ελλάδα τον πολιτισμό του εμφιαλωμένου, ποιοτικού κρασιού. Η Νάουσα, η Γουμένισσα, η Σαντορίνη τού οφείλουν πολλά.
Οπως πολλά τού οφείλουν και όσοι άνθρωποι εργάστηκαν μαζί του στο εργοστάσιο, στο αμπέλι, στους Διεπαγγελματικούς Συνδέσμους. Τους έμαθε τη δουλειά που ταυτοχρόνως μάθαινε ο ίδιος στο εξωτερικό (κυρίως στη Γαλλία), τους εμπιστεύτηκε χωρίς δεύτερη σκέψη και τους έδωσε ελευθερία στη δουλειά. Αναφέρονται ένας ένας με προσοχή και κάποια τρυφερότητα στο βιβλίο, αποδεικνύοντας ότι δεν είναι κομπλεξικός να κρατάει τις γνώσεις του για τον εαυτό του. Ως και εκπαιδευτικές εκδρομές οργάνωνε για τους αμπελουργούς και οινοποιούς της Νάουσας.
Η αφήγηση είναι γοητευτική. Από παιδί με τον μικρότερο αδελφό του στον τρύγο, να βλέπει να μεγαλώνει η μικρή εμπορική εταιρεία και να γιγαντώνεται (κάποτε με παράτολμα βήματα, όπως αυτό του δανείου για να χτιστεί το εργοστάσιο στη Στενήμαχο), οι πρώτες επιτυχίες, η ανταρσία προς τον πατέρα και η αφοσίωση στο κρασί και μόνον, η παρουσία του στον κλάδο και η επιβολή του στους άλλους οινοποιούς, η σύλληψη και υλοποίηση των «δρόμων του κρασιού», το «μεγάλωμα της πίτας» (όπως χαρακτηριστικά λέει) σε κάθε χώρο που ο ίδιος οινοποιούσε, η επισκεψιμότητα των οινοποιείων (ο οινικός τουρισμός) και η δημιουργία του Ιδρύματος Στέλιος & Φανή Μπουτάρη για τη μελέτη του πολιτισμού του κρασιού που αν και βραχύβια άφησε πίσω της τόμους συνεδρίων, μία εξαιρετική ποιητική ανθολογία για το κρασί και πλήθος φωτογραφιών από έθιμα και αμπέλια.
Και μετά το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης με δωρεά του Ιόλα, το επώδυνο «διαζύγιο» με τον αδελφό, το διαζύγιο με την Αθηνά, ο αλκοολισμός, η ενασχόληση με τα κοινά, χορηγός του Αρη για πολλά χρόνια, ιδρυτής του «Αρκτούρου» (της περιβαλλοντικής οργάνωσης για την προστασία της καφέ αρκούδας), μοχλός για την ανάσταση του χωριού του, του Νυμφαίου, δήμαρχος Θεσσαλονίκης 2010-2019, κομήτης ως υποψήφιος ή απλός υποστηρικτής από διάφορα κόμματα, μηδέποτε συγκινηθείς από την κεντρική πολιτική σκηνή, καταλύτης για την επανόρθωση της αδικίας σε βάρος του εβραϊκού της πληθυσμού («Πορεία Ζώντων» με σημαντικές ομιλίες και παρεμβάσεις), πρόεδρος του Μουσείου Ολοκαυτώματος που ετοιμάζεται στην πόλη.
Μα τι είναι, τέλος πάντων, αυτός ο άνθρωπος; Κοσμοπολίτης, καλλιεργημένος, χορτασμένος από αναγνώριση, αγάπη και δόξα, αντιεθνικιστής και βαθιά ανθρωπιστής, σεβαστικός προς τις μειονότητες, με εμπιστοσύνη στους νέους επιστήμονες, πουθενά βολεμένος ούτε στην τάξη του ούτε έξω από αυτήν, με τους αστούς κύριος και με τους λαϊκούς γνήσια λαϊκός, συλλέκτης κιτς, παππούς που κακομαθαίνει τα έξι εγγόνια του (στα οποία και αφιερώνει το βιβλίο), σταματημό δεν έχει. Πρωταγωνιστής από τα μετόπισθεν στη Συμφωνία των Πρεσπών, άνοιξε την πορεία στο πρώτο pride της Θεσσαλονίκης, ο πρώτος δήμαρχος που δέχτηκε προσφυγόπουλα σε σχολείο και που κόντρα στον τότε δήμαρχο της περιοχής που δεν ήθελε να ακούσει για πρόσφυγες, έστειλε κάδους και εργάτες για την καθαριότητα αλλά και εθελοντές στον καταυλισμό Διαβατών για να απασχολούν τα παιδιά με δημιουργικό παιχνίδι και μαθήματα.
Δεν ξέρω κανέναν Ελληνα του κύρους του Μπουτάρη να είναι τόσο συνειδητός και να μιλά για τον εαυτό του με τέτοια αφοπλιστική ειλικρίνεια, χιούμορ και αυτοσαρκασμό. Αναγνωρίζει τα ελαττώματά του, μιλά με αυστηρότητα για την αρρώστια του αλκοολισμού εφαρμόζοντας το 12ο Βήμα των Ανώνυμων Αλκοολικών1, βοηθώντας όποιον το είχε ανάγκη. Και χωρίς να είναι πολιτικός, να έχει προωθημένες πολιτικές θέσεις σχετικά με τα δικαιώματα, χίλια μίλια μακριά από τους Ελληνες πολιτικούς.
Στο αρχείο μου έφτιαξα μετά το 2019 έναν φάκελο με τίτλο «Ο δήμαρχος μας τρέχει πάλι». Οχι τάχα μου πως δεν θέλουμε κι εμείς. Δήμαρχε, να είσαι καλά, να τρέχεις, να μας τρέχεις και να γράψεις και άλλα δύο τουλάχιστον βιβλία, γιατί πολύ τα στρίμωξες όλα όσα έκανες σε ένα βιβλίο, αδικώντας και εσένα και τους ανθρώπους που έπραξαν τα μη οινικά μαζί σου. Σε ευχαριστούμε από καρδιάς για την ανάσα που έδωσες στην πόλη.
1. «Εχοντας μία πνευματική αφύπνιση… προσπαθήσαμε να μεταφέρουμε αυτό το μήνυμα και σε άλλους αλκοολικούς και να εφαρμόσουμε αυτές τις αρχές σε όλες τις υποθέσεις της ζωής μας».
*Αναπληρώτρια καθηγήτρια ΑΠΘ· διετέλεσε κοινοτική σύμβουλος με τον Γιάννη Μπουτάρη (2006-2019)
Πηγή
Author:
