Το μεγάλο «πλυντήριο»

Εξι και πλέον χρόνια μετά τις αποκαλύψεις LuxLeaks, που ανέδειξαν τον ρόλο του Λουξεμβούργου ως έναν από τους μεγαλύτερους κόμβους φοροδιαφυγής των πολυεθνικών εταιρειών στον κόσμο, μια νέα δημοσιογραφική έρευνα που ξεκίνησε να δημοσιεύεται από χθες δείχνει ότι σχεδόν τίποτα δεν έχει αλλάξει στο Μεγάλο δουκάτο.

Η έρευνα «OpenLux», που πραγματοποιήθηκε από τη γαλλική εφημερίδα Le Monde, τη γερμανική Süddeutsche Zeitung, το δημοσιογραφικό δίκτυο OCCRP και καμιά δεκαριά ακόμη εφημερίδες, ιστοσελίδες και άλλα ΜΜΕ απ’ όλον το κόσμο, διαπιστώνει ότι το Λουξεμβούργο χάρη στο απόρρητο και τη μυστικότητα με τα οποία περιβάλλει τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες που παρέχει, το ευνοϊκό φορολογικό καθεστώς και τη θέση του, συνεχίζει να είναι δέκτης μαύρου χρήματος απ’ όλον τον κόσμο και πλυντήριό του.

Το λιλιπούτειο -έκτασης μόλις 2.500 τετραγωνικών χιλιομέτρων- κρατίδιο μεταξύ Γερμανίας, Γαλλίας και Βελγίου αποτελεί σήμερα το δεύτερο μεγαλύτερο προορισμό των ξένων κεφαλαίων στον κόσμο. Από τον Δεκέμβριο του 2019 εισέρρευσαν σε αυτό υπό τη μορφή επενδύσεων χαρτοφυλακίου πάνω από 5 τρισ. δολάρια. Περισσότερα δηλαδή απ’ ό,τι στη Γερμανία, την Ιαπωνία ή το Ηνωμένο Βασίλειο.

Ενα μεγάλο μέρος αυτού του χρήματος προέρχεται από αγνώστου προέλευσης δραστηριότητες. Εισρέει στο δουκάτο μέσω των τουλάχιστον 55.000 εταιρειών συμμετοχών και εταιρειών-κέλυφος που έχουν ιδρυθεί εκεί από ξένους. Είναι οι γνωστές εταιρείες-βιτρίνα που συνήθως δεν έχουν ούτε γραφεία ούτε υπαλλήλους και που οι πραγματικοί τους ιδιοκτήτες συνήθως δεν είναι εύκολα ορατοί.

«Οι ξένοι που ανοίγουν εταιρείες στο Λουξεμβούργο τείνουν να το κάνουν για έναν λόγο: να αποσυνδέσουν το όνομά τους από τις περιουσίες τους», εξηγεί ο Γκάμπριελ Ζάκμαν, αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Μπέρκλεϊ, που εδώ και χρόνια εστιάζει την έρευνά του στους φορολογικούς παραδείσους. «Αυτή είναι η βασική υπηρεσία που παρέχεται από συγκεκριμένο τμήμα του χρηματοπιστωτικού τομέα του δουκάτου, η αποσύνδεση από τα περιουσιακά στοιχεία, η δημιουργία οικονομικής αδιαφάνειας προκειμένου να καταστούν δυσκολότερες οι έρευνες των αρχών», προσθέτει.

Το Λουξεμβούργο είχε αναγκαστεί μετά τις αποκαλύψεις των LuxLeaks και πιέσεις χρόνων από την Ε.Ε. να δημιουργήσει ένα μητρώο, το οποίο θα εμπεριέχει τα στοιχεία των πραγματικών δικαιούχων των εταιρειών που έδρευαν στην επικράτειά του. Το μητρώο δημιουργήθηκε το 2019 και σε αντίθεση με τα αντίστοιχα των υπόλοιπων μόλις 5 ευρωπαϊκών χωρών που έχουν ιδρύσει αντίστοιχο μητρώο ήταν ανοιχτό για έρευνα στο κοινό.

Εν τούτοις υπήρχε εσκεμμένα σε αυτό μια μεγάλη τρύπα: επέτρεπε τη διαδικτυακή έρευνα μόνο με το όνομα της εταιρείας του ιδιοκτήτη μιας εταιρείας ή τον αριθμό καταχώρισής της στο μητρώο. Η αναζήτηση βάσει του ονόματος του πραγματικού δικαιούχου και ιδιοκτήτη της εταιρείας ήταν αδύνατη, γεγονός που καθιστούσε πολύ δυσκολότερο για έναν ερευνητή να βρει ποιος κατέχει τι.

Η γαλλική εφημερίδα Le Monde κατάφερε ωστόσο να αποκτήσει 3,3 εκατομμύρια έγγραφα, που κάλυπταν πάνω από 140.000 εταιρείες με έδρα το Λουξεμβούργο. Στη συνέχεια, τα μοιράστηκε με το δημοσιογραφικό δίκτυο OCCRP και τα άλλα ΜΜΕ προκειμένου να διαπιστωθεί ποιοι είναι οι πραγματικοί δικαιούχοι αυτών των εταιρειών.

Η διασταύρωση των εγγράφων με άλλα ντοκουμέντα αποκάλυψε ότι μεταξύ των «ξένων επενδυτών» πέρα από πολυεθνικές, ακριβοπληρωμένους αθλητές και καλλιτέχνες, καθώς και βασιλικές οικογένειες υπήρχαν απατεώνες, μαφιόζοι, έμποροι όπλων, ολιγάρχες, συγγενείς πολιτικών προσώπων… Βρέθηκαν ακόμη 104 δισεκατομμυριούχοι μέλη της γνωστής λίστας των δισεκατομμυριούχων του περιοδικού Forbes.

Αναλυτικότερα μεταξύ των πραγματικών ιδιοκτητών των χιλιάδων εταιρειών που είχαν έδρα το Λουξεμβούργο ήταν:

● Εμπορος όπλων που βρέθηκε στο επίκεντρο του μεγαλύτερου σκανδάλου διαφθοράς στη Γαλλία

● Ο ηγέτης μιας από τις μεγαλύτερες εγκληματικές οργανώσεις της Ρωσίας, με διασυνδέσεις στο Κρεμλίνο

● Ο πρώην γαμπρός του πρώην δικτάτορα της Τυνησίας

● Ενας Τούρκος επιχειρηματίας που κατηγορείται από τις αρχές των ΗΠΑ για φορολογική απάτη 511 εκατομμυρίων δολαρίων

● Αρκετά μέλη της ιταλικής μαφίας της Καλαβρίας, Ντραγκέτα

● Το ιταλικό ακροδεξιό κόμμα Λίγκα του Βορρά που φέρεται να έχει μεταφέρει κεφάλαιά του εκεί

● Στελέχη της κυβέρνησης της Βενεζουέλας που ενδεχομένως συνδέονται με ύποπτη διαχείριση δημοσίων συμβάσεων

● Ινδονήσιος μεγιστάνας του φοινικέλαιου που είναι υπεύθυνος για την αποψίλωση χιλιάδων εκταρίων παρθένου δάσους.

Ο τελευταίος είναι ο δισεκατομμυριούχος επιχειρηματίας χαρτιού και φοινικέλαιου Σουκάντο Τανότο. Μέσω δύο εταιρειών του στο Λουξεμβούργο, οι οποίες ανήκαν σε άλλες δικές του στη Σιγκαπούρη και τα Νησιά Κέιμαν, αγόρασε μυστικά ένα ιστορικό κτίριο του 19ου αιώνα στο Μόναχο πέρυσι έναντι περίπου 350 εκατ. ευρώ.

Η αγορά πραγματοποιήθηκε μερικούς μήνες μετά την απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να αποκλείσει το φοινικέλαιο από τα βιοκαύσιμα της Ε.Ε. ώς το 2030 λόγω των ανησυχιών που υπήρχαν για την αποψίλωση των παρθένων δασών τροπικών περιοχών από μεγάλους παραγωγούς όπως η Ινδονησία.

Οι εταιρείες του Τανότο κατηγορούνται ότι προκάλεσαν ευρεία αποψίλωση δασών στη Σουμάτρα και άλλα νησιά της Ινδονησίας, εκδίωξαν με τη βία ντόπιους πληθυσμούς από τη γη των προγόνων τους και προέβησαν σε μια σειρά από αμφιλεγόμενες πρακτικές μεταφοράς των κερδών στο εξωτερικό στερώντας από την πολυπληθή χώρα φορολογικά έσοδα εκατοντάδων εκατομμυρίων.

Ο γιος του Τανότο, Αντρέ, έχει και αυτός αγοράσει εμβληματικό κτίριο στο Ντίσελντορφ έναντι 50 εκατ. ευρώ, χρησιμοποιώντας ανάλογη επιχειρηματική δομή μέσω του Λουξεμβούργου.

Το real estate της Ευρώπης αποτελεί αγαπημένη επένδυση -και ξέπλυμα- για τα χαρτοφυλάκια που εισρέουν από ξένους στο Λουξεμβούργο. Αγαπημένος τους προορισμός είναι οι αγορές ακινήτων της Βρετανίας, Γερμανίας και Γαλλίας. Η έρευνα εκτός του Ινδονήσιου μεγιστάνα αποκάλυψε αγορές πολυτελών ακινήτων στις εν λόγω xώρες από σεΐχηδες και Ρώσους ολιγάρχες έως και πρώην… κεντρικούς τραπεζίτες.