Η Νόνικα Γαληνέα ζει σ’ ένα σπίτι όπου κυριαρχεί ατμόσφαιρα θεάτρου. Το σαλόνι της θυμίζει σκηνικό. Ολοι οι τοίχοι έχουν ως ταπετσαρία φωτογραφίες από τις παραστάσεις της. Με περίμενε ντυμένη μ’ ένα πολύχρωμο, ολομέταξο, μακρύ φόρεμα χωρίς μακιγιάζ και φτιασίδια, με χαμόγελο και με το δικό της μοναδικό ύφος, άλλοτε μελαγχολικό -όταν θυμόταν τον Αλέκο Αλεξανδράκη -, άλλοτε χαρούμενο – όταν μιλούσε για τα παιδιά, τα εγγόνια και τα δισέγγονά της. Αυτοί είναι οι θησαυροί της. Ψυχική γαλήνη την χαρακτηρίζει όταν αναφέρεται στις τρεις κόρες της, την Αλέξια, την Αριέττα και την Αμαλία, καθεμία με τις δικές της ξεχωριστές αρετές.
Ποιος τολμά να πει την αλήθεια στον εαυτό του; Σπάνια. Σε αυτή τη συνάντησή μας με τη Νόνικα Γαληνέα αγγίξαμε φωνές μα και σιωπές πολλών χρόνων, μακρινές αναμνήσεις, γεγονότα. Κι ενώ έξω όλα ήταν σκεπασμένα από μια γκρίζα ομίχλη, η ομορφιά της, η αρχοντιά, ο ψυχικός και πνευματικός της πλούτος, σκόρπιζαν μέσα στο σπίτι μια άνοιξη.
Η Νόνικα Γαληνέα είναι τόσο εκτεθειμένη, που τίποτα κρυμμένο δεν υπάρχει μέσα της. Δεν νιώθει πάνοπλη, μα ούτε παροπλισμένη. Είναι αληθινή. Χωρίς κανένα επίχρισμα. Εχει ελευθερία στη σκέψη και στην έκφραση.
Σε όλη τη διάρκεια της κουβέντας μας, έβλεπα μία σταρ, που παρόλο τον αξιοθαύμαστο όγκο της θεατρικής της πορείας δεν ήθελε να εντυπωσιάσει αλλά να στοχαστεί. Τους δασκάλους της, τους έρωτες της, τους ρόλους της, τους φίλους της. Εζησε σ’ έναν κόσμο θαυμαστό. Εκεί ανακάλυψε τους δικούς της θεούς. Ανέβηκε σε βουνοκορφές κρατώντας από το χέρι τον Κάρολο Κουν, τον Βολανάκη, τον Αλέκο Αλεξανδράκη, τον Νίκο Κούρκουλο, τον Δημήτρη Χορν. Αυτοί που μεγαλούργησαν τη χρυσή εποχή του θεάτρου.
Η ζωή της ήταν μοιρασμένη ανάμεσα στο Λονδίνο και το Παρίσι. Στη μόρφωσή της έπαιξε σπουδαίο ρόλο ο πρώτος της άνδρας, ο ψυχίατρος Νίκος Μουτούσης.
Τα παιδιά της, τα εγγόνια, τα δισέγγονά της, είναι η ζωή της. Τη θαυμάσια ηθοποιό Αμαλία Μουτούση την έπαιρνε από μικρή μαζί της για να παρακολουθεί τις παραστάσεις. Την Αριέττα την κέρδισε και αυτή το θέατρο –αποφοίτησε από τη δραματική σχολή του Εθνικού Θεάτρου– ενώ αρχικά ήθελε να γίνει παιδοψυχίατρος. Η Αλέξια, δίδυμη με την Αριέττα, έχει δημιουργήσει μια υπέροχη οικογένεια.
Πάλεψε για να τους δώσει τον δρόμο που ήθελαν να πάρουν στη ζωή τους. «Είναι χάρμα», λέει, «όλα τα παιδιά και η σχέση που διατηρώ με την οικογένειά μου».
● Οσοι πέρασαν από τη ζωή σας κυρία Γαληνέα, χρόνια τώρα ανήκουν στο «θέατρο ο Παράδεισος». Νοερά, ποιον θα θέλατε να έχετε δίπλα σας; Να ολοκληρώσετε ίσως κάτι που έμεινε ανείπωτο, ανεκπλήρωτο;
Ν.Γ.: Θα ήταν η μεγαλύτερή μου ευτυχία αν μπορούσα να έχω τον Μίνωα Βολανάκη. Κι αυτό που θα του έλεγα είναι πως δεν μου έχει λείψει ποτέ. Ο Μίνως είναι ο άνθρωπος που θα διάλεγα εκατό φορές παρόλο που έχω συνεργαστεί και με άλλους έξοχους. Παρόλο που έχει φύγει πριν από 10 χρόνια, νιώθω να υπάρχει ζωντανός μέσα μου γιατί μ’ έπλασε, μ’ έφτιαξε. Ηταν πραγματικά ένας σοφός άνθρωπος.
● Την εξέλιξή σας πού την οφείλετε;
Τη ζωή μου σημάδεψε ο Κάρολος Κουν στο Θέατρο Τέχνης όπου φοίτησα. Εκεί υπήρχε μια κατάνυξη, όπως όταν μπαίνεις σ’ ένα ναό. Μέσα σ’ αυτό εξελίχθηκα. Ο Κουν μ’ έβαλε σ’ αυτόν τον μαγικό κόσμο και ο πρώτος μου ρόλος ήταν η Κουκουβάγια στους «Ορνιθες» και, παρόλο που αυτή προμηνύει το πένθος, εμένα μου έφερε γούρι. Στη Βενετία, στην Μπιενάλε με προβίβασε σε Θεά Ιριδα. Ηταν θεϊκές στιγμές για μένα. Ξέρετε τι σημαίνει να ’χεις δίπλα σου έναν Χατζιδάκι, έναν Τσαρούχη, έναν Κουν!
Δεν θα ξεχάσω ποτέ τον Γιώργο Λαζάνη που ήταν η ψυχή του θεάτρου Τέχνης, πόσο πολύ με βοήθησε και με στήριξε σ’ αυτό το χώρο. Ξόδεψε για μένα πολύ χρόνο και ψυχή. Όταν αγαπούσε ο Γιώργος, θυμάμαι, έλεγε χαϊδευτικά: «Αει στο διάολο, μωρή».
Συνεργάστηκα με τον Νίκο Κούρκουλο που είχε μια λαμπερή προσωπικότητα. Παίζαμε στον «Γλάρο» του Τσέχωφ. Μια μέρα κάναμε πρόβες και μου λέει ο Αλέκος: «Πάμε στην πλατεία να δούμε πώς παίζει ο Κούρκουλος» και μετά σχολίασε: «Δεν παίζει καλά, αλλά μόνο αυτόν βλέπω». Δεν είναι ωραίο; Ο Νίκος θα μου λείπει πάντα. Τον θαύμαζα και για την εργατικότητά του. Δούλευε ασταμάτητα από τις 7 το πρωί, μαζί με τους εργάτες, για το θέατρο. Τίποτα άλλο δεν με συγκινεί τόσο πολύ όσο η δύναμη που μπορεί να έχει ένας άνθρωπος. Το λέω και βουρκώνω, γιατί δεν ξέρω αν είμαι δυνατή αλλά είναι το μόνο που ζηλεύω.
● Με τον Δημήτρη Χορν πώς ήταν η συνεργασία σας;
Οταν έπαιξα με τον Χορν στον «Δον Ζουάν» του Μολιέρου, δεν του άρεσε ο ρόλος του και το κατέβασε αμέσως. Ανέβασε ένα έργο όπου έπρεπε να υποδυθώ μια γριά. Προσπάθησαν πολλοί να με αποτρέψουν αλλά εγώ τους απάντησα: «Δεν με νοιάζει, φτάνει να πατάω στο σανίδι, ας μου δίνουν ό,τι θέλουν». Μάλιστα, ο Φρέντυ Γερμανός μού είχε πει – γιατί φαίνονταν οι γάμπες μου στη σκηνή: «Πρώτη φορά έχω δει σέξι γριά, με γάμπες ωραίες».
Τον Χορν τον θαύμαζα. Ηταν πολύ σκληρός με τον εαυτό του, τελειομανής. Ανθρωπος των άκρων. Οταν τον είδα στο Εθνικό, στο έργο «Ταξίδι μεγάλης μέρας μέσα στη νύχτα», πήγα στο καμαρίνι του. Κάθισα συγκινημένη στο πάτωμα, έκρυβα το πρόσωπό μου για να μη δει τα δάκρυά μου, ακούμπησα το κεφάλι μου στα γόνατά του και όταν σταμάτησα να κλαίω, μου είπε: «Για κάτι τέτοιες στιγμές ζούμε εμείς οι ηθοποιοί».
● Αλέκος Αλεξανδράκης. Ο σημαντικότερος άνθρωπος στη ζωή σας. Τι να πρωτορωτήσω!
Δεν περίμενα ποτέ την ευτυχία που μου έδωσε η ζωή να γνωρίσω τον Αλέκο και να μ’ ερωτευτεί πάρα πολύ. Κι εγώ τον ερωτεύτηκα τρελά. Είχα πάθει τέτοιο αμόκ, που νόμιζα ότι θα μπω στο ψυχιατρείο. Φανταστείτε ότι ο ίδιος δεν το ήξερε.
● Γιατί δεν εκδηλώσατε αυτό που νιώθατε;
Σεβόμουν την οικογενειακή του ζωή. Ηταν παντρεμένος. Είχε ένα αγοράκι 4 χρόνων και η γυναίκα του ήταν έγκυος. Σκεφτείτε τι φτωχή θα ήταν η ζωή μου, αν δεν είχα ζήσει αυτά τα συναισθήματα μαζί του. Ο Αλέκος, όταν πια αγαπηθήκαμε πολύ, δεν μ’ άφηνε να νιώθω ενοχές για τον χωρισμό του. Ηταν ανώτερος άνθρωπος. Ελεγε ότι «η αισθητική είναι η ηθική του μέλλοντος».
● Η γνωριμία σας είναι γνωστό πώς έγινε: σας κλείδωσε η Νίκη Τριανταφυλλίδη σ’ ένα καμαρίνι που μοιραζόσασταν και όταν άκουσε τις φωνές σας ο Αλεξανδράκης ήρθε να σας βοηθήσει. Ετσι, το ξεκλείδωμα αυτής της πόρτας κλείδωσε έναν έρωτα για 20 χρόνια.
Τι θα ήθελα να του πω; «Σ’ ευχαριστώ, Αλέκο, με όλη τη δύναμή μου, για την ακεραιότητα, το ολοκληρωτικό δόσιμό σου, τον μοναδικό ανδρισμό σου, για την τιμή που ένιωσα ως γυναίκα δίπλα σου». Ηταν μια σχέση ζωής, που συνεχίστηκε και μετά τον χωρισμό μας. Οταν ο Αλέκος ερωτευόταν, σε ανέβαζε στον ουρανό. Ηταν πάρα πολύ δυνατός. Εφυγα τρεις φορές με κλάματα από κοντά του γιατί του έλεγα «Δεν αντέχω μετά από ένα διαζύγιο που είχα πάρει από τον Μουτούση να ζήσω κι άλλον πόνο. Δεν μπορώ να αισθάνομαι ότι διαλύω μια οικογένεια». Η γυναίκα του ήταν θεά, εξαιρετικός άνθρωπος. Διατηρώ με όλη την οικογένειά του άριστες σχέσεις. Ετσι νομίζουμε ότι τον έχουμε κοντά μας. Μου λείπει ο Αλέκος. Πιστεύω ότι οι δυνατοί έρωτες είναι ίσως περισσότερο αυτοκαταστροφικοί από ό,τι οι άλλοι.
● Ηταν, πάντως, ένας φιλοσοφημένος άνθρωπος, με αριστερή ιδεολογία. Πόσο επηρέασε αυτό τη ζωή σας;
Τη λάτρευα την ιδεολογία του, τη σεβόμουν και τη σέβομαι. Αλήθεια, πόσο περήφανους μας κάνει η ιδεολογία του Μίκη Θεοδωράκη και του Γιάννη Ρίτσου.
● Η οικογένειά σας, όμως, είναι γνωστό ότι ήταν αστική, συντηρητική.
Δεν λέω ότι απαρνήθηκα την οικογένειά μου. Ο πατέρας μου ήταν ένας καλλιεργημένος άνθρωπος, δεξιών φρονημάτων. Ομως, υπάρχουν πάντα δύο όψεις του νομίσματος, η καλή και η κακή πλευρά.
Η Νόνικα Γαληνέα καθισμένη και πίσω της στον τοίχο μια υπέροχη φωτογραφία από θεατρική παράσταση, ενώ όρθια είναι η Εύα Νικολαΐδου
● Θεωρείτε ότι η ήττα είναι πάντα αποτυχία;
Δεν μου αρέσει να χάνω αλλά όταν χάνω είμαι τίμια. Μια ήττα μας κάνει πιο δυνατούς. Νομίζω ότι αυτή η άποψή μου οφείλεται στην πολύ δύσκολη παιδική μου ηλικία, γιατί από 14 χρόνων ανέλαβα εντελώς τον εαυτό μου, μόνη. Ηταν η εποχή που τέλειωνε ο πόλεμος. Εζησα την πείνα της κατοχής. Θυμάμαι ότι έκλαιγα για μία καραμέλα. Μετά ακολούθησε ο χωρισμός των γονιών μου. Δεν ήξερα πού μένω. Κάθε μέρα ήμουν σ’ ένα άλλο σπίτι. Φανταστείτε ότι έχω κάνει 40 μετακομίσεις.
● Προσωπικότητες του πολιτισμού που θαυμάζατε;
Τον καλό μου φίλο Χρήστο Λαμπράκη που για μένα ήταν ο θεός του θεάτρου. Μου έδωσε την ευκαιρία το Μέγαρο να γίνει σπίτι μου. Να παίξω εκεί 7 έργα. Τον Αγγελο Δεληβορριά, που θα μπορούσε να είναι το σπίτι του ο ουρανός. Πιο ψηλά δε γίνεται. Και τελικά έφτασε εκεί. Ευτυχώς, όμως, έχω πολύτιμη φίλη και συντροφιά τη γυναίκα του Μαρία. Τη Μελίνα Μερκούρη που ήταν πολύ φίλη της μαμάς μου και που αυτή μας εγκαινίασε το θέατρο Ιλίσια. Ηταν ένας άνθρωπος με μεγάλη ψυχή που ήθελε να ξέρει τα πάντα για όσους αγαπούσε.
● Με αυτήν την πανδημία, βλέπετε στο θέατρο καταχνιά;
Ποτέ δεν θα μπορούσα να πω αυτή τη λέξη για το θέατρο. Το θέατρο ευτυχώς αλλάζει με τις εποχές και το θέατρο από μόνο του, ιδεαλιστικά, θα μπορούσε να ονομάζεται «φως». Μόνο του. Και άδειο. Και μόνο που υπάρχει. Τα αρχαία θεατρικά έργα κι αυτά θέλουν προσοχή γιατί κακοποιούνται συχνά. Οπως γίνεται και με τους κλασικούς. Δεν μπορείς να παίζεις Στρίντμπεργκ και στην πιο δυνατή στιγμή, που έπαιζε μάλιστα η Λαμπέτη ως βουβή, εσύ να βάζεις δικά σου λόγια. Αυτό είναι ιεροσυλία. Το θέατρο ζητάει σεβασμό και υποταγή.
Η Νόνικα Γαληνέα τις φιλίες της τις αγιοποιεί. Αφοσιώνεται, γίνεται δοτική, όπως όταν ερωτεύεται. Ομως, την απογοητεύουν, την προδίδουν, την πληγώνουν. Δεν είναι όλοι έτοιμοι ν’ αγαπήσουν, ν’ ανταποδώσουν. Θυμάται με θλίψη την ανεξήγητη συμπεριφορά της καρδιακής της φίλης Ελένης Χατζηαργύρη, που την πόνεσε.
Υποκλίνεται στα ταλέντα του Μίκη Θεοδωράκη, του Δημήτρη Παπαϊωάννου, του Νίκου Καραθάνου, και του δίδυμου Λίνας Νικολακοπούλου – Σταμάτη Κραουνάκη αλλά και αρκετών νέων ηθοποιών. Συγκινείται με το αγαπημένο της τραγούδι, του Παύλου Σιδηρόπουλου, σε στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου, «Κάποτε θα ’ρθουν να σου πουν».
Επαιξε το έργο της ζωής της και η ερμηνεία της ήταν έξοχη. Συνοψίζοντας οφειλές και οφέλη, της αξίζει ένα μεγάλο μερίδιο. Καταγοητευμένη από την επαφή μας με την κυρία Γαληνέα, την αποχαιρέτησα και, καθώς έφευγα, την άκουσα να σιγοψιθυρίζει τους στίχους του Καβάφη:
Μήτε σε απέκτησα, μήτε θα σε αποκτήσω
ποτέ, θαρρώ. Μερικά λόγια, ένα πλησίασμα
όπως στο μπαρ προχθές, και τίποτε άλλο
Είναι, δεν λέγω, λύπη. Αλλά εμείς της Τέχνης
κάποτε μ’ έντασι του νου, και βέβαια μόνο
για λίγην ώρα, δημιουργούμε ηδονήν
η οποία σχεδόν σαν υλική φαντάζει
Στη θεατρική της πορεία ενσάρκωσε 55 ρόλους. Μερικές από τις παραστάσεις στις οποίες έπαιξε είναι: «Βαθιά γαλάζια θάλασσα» (Τέρενς Ράτιγκαν), «Απόψε αυτοσχεδιάζουμε» (Πιραντέλο), «Ο γλάρος» (Τσέχοφ), «Επιστροφή» (Πίντερ), «Αντρας της ζωής» (Μπαριγιέ Γκρεντί), «Καινούργια σελίδα» (Νιλ Σάιμον), «Βεντάλια της Λαίδης» (Οσκαρ Ουάιλντ), «ευαίσθητη ισορροπία» (Εντουαρντ Αλμπι), «Ταξίδι μεγάλης μέρας μέσα στη νύχτα» (Ευγένιος Ο’Νιλ), «Επίσκεψη γηραιάς κυρίας» (Φρίντριχ Ντίρενματ), «Σονάτα σεληνόφωτος» (Ρίτσος), «Κάτι που δεν ειπώθηκε» (Τενεσί Ουίλιαμς).
● Ενα μεγάλο «ευχαριστώ» στην κόρη της Αμαλία Μουτούση που μεσολάβησε γι’ αυτή τη συνέντευξη.
Πηγή
Author:
