Τι μας αποκαλύπτει το κρανίο του εύρωστου Παρανθρώπου

Oι παλαιοντολογικές έρευνες και οι πρόσφατες εντυπωσιακές ανακαλύψεις στην τοποθεσία Ντριμολέν (κοντά στο Γιοχάνεσμπουργκ) ρίχνουν απρόσμενο φως στην εξέλιξη του ανθρώπινου γένους. Πράγματι, αυτή η τοποθεσία της Νοτίου Αφρικής δικαίως θεωρείται «κοιτίδα της ανθρωπότητας», αφού εκεί οι ερευνητές ανακάλυψαν μια σειρά από εντυπωσιακά απολιθώματα ανθρωποειδών πιθήκων και των αρχαιότερων προγόνων του ανθρώπινου είδους.

Μεταξύ αυτών των ανακαλύψεων ξεχωρίζουν το κρανίο ενός από τους πρώτους δίποδους ανθρώπους (Homo erectus, δηλαδή «Ανθρωπος ο ορθός») που ήρθε στο φως τον περασμένο Απρίλιο και, πριν από μερικές μέρες, το σχεδόν πλήρες κρανίο του εξαφανισμένου εύσωμου Παρανθρώπου (Paranthropus robustus). Δύο διαφορετικά είδη Ανθρωπίνων που, απ’ ό,τι φαίνεται, έζησαν την ίδια ιστορική εποχή και για ένα διάστημα συνυπήρξαν σε αυτήν την περιοχή.

Τα δύο απολιθωμένα κρανία που αποκάλυψαν οι ανασκαφές στην τοποθεσία Ντριμολέν, δείχνουν σαφώς ότι, πριν από τουλάχιστον δύο εκατομμύρια χρόνια, στη Νότια Αφρική συνυπήρχαν τουλάχιστον δύο προανθρώπινα είδη: ο Ανθρωπος ο ορθός και ο Παράνθρωπος ο εύσωμος, τα οποία εξελίχθηκαν και διαφοροποιήθηκαν από τους κατά πολύ αρχαιότερους Αυστραλοπιθήκους (Australopithecus).

Οι Αυστραλοπίθηκοι είναι διάφορα είδη πιθήκων που έζησαν και εξελίχθηκαν στη Νότια Αφρική πριν από 4 εκατομμύρια χρόνια ενώ άρχισαν να εξαφανίζονται πριν από περίπου 2 εκατ. χρόνια. Διακρίνονται με βάση τις σωματικές ανατομικές διαφορές τους σε δύο ευρύτερα γένη: το γένος που περιλαμβάνει τα είδη των μικρόσωμων πιθήκων (Αυστραλοπίθηκοι) και το γένος των πιο μεγαλόσωμων ειδών πιθήκων (Παράνθρωποι).

Η μικροεξέλιξη των προγόνων του ανθρώπου

Ανασυγκροτώντας και αναλύοντας τα δύο απολιθωμένα κρανία -του ορθού Ανθρώπου και του εύσωμου Παρανθρώπου- η διεθνής ομάδα παλαιοντολόγων διαπίστωσε ότι αυτά τα κρανία ανήκουν σε δύο είδη που έζησαν στη Νότια Αφρική πριν από 2,04 και 1,95 εκατομμύρια χρόνια, ενώ οι προηγούμενες παλαιοντολογικές έρευνες έδειχναν ότι αυτά τα δύο είδη πρωτευόντων θηλαστικών έζησαν πριν από περίπου από 1,8 εκατ. χρόνια και άρα ότι ήταν σαφώς νεότερα.

Σήμερα αυτό διαψεύδεται αφού τα πρόσφατα ευρήματα δείχνουν σαφώς ότι τα δύο είδη συνυπήρχαν τόσο χρονικά όσο και τοπικά, γεγονός που ασφαλώς θα πρέπει να επηρέασε την εξέλιξή τους. Το γεγονός μάλιστα ότι μπορούσαν να ζουν είτε συμβιωτικά είτε ανταγωνιστικά, θα πρέπει να έπαιξε κάποιο ρόλο στη μετέπειτα εξαφάνιση του ενός από τα δύο, δηλαδή του εύσωμου Παρανθρώπου.

Πράγματι, όπως αναφέρουν οι ερευνητές στο σχετικό άρθρο τους που μόλις κυκλοφόρησε στο περιοδικό «Nature, Ecology and Evolution», τα αποτελέσματα της έρευνάς τους «ρίχνουν νέο φως στο θέμα της εξέλιξης του ανθρώπινου είδους». Αυτή η εντυπωσιακή διεθνής έρευνα προέκυψε από τη συνεργασία των πανεπιστημιακών Ινστιτούτων του Γιοχάνεσμπουργκ, της Μελβούρνης, της Ουάσινγκτον και της Πίζας.

Ισως το πιο εντυπωσιακό στοιχείο είναι η ανακάλυψη όχι μόνο λίγων θραυσμάτων από οστά ή μερικά μεμονωμένα δόντια, αλλά ενός σχεδόν πλήρους κρανίου του εύσωμου Παρανθρώπου.

Το σπουδαίο αυτό εύρημα ονομάστηκε «DH155» και το είχαν ανακαλύψει ήδη από το 2018, όμως οι παλαιοντολόγοι χρειάστηκαν δύο χρόνια για να το αποκαταστήσουν, να προσδιορίσουν την ακριβή βιολογική του ταυτότητα και να ερευνήσουν τη σχέση του με τα πολυάριθμα άλλα ευρήματα στην περιοχή.

Η έρευνα αυτή τους οδήγησε στην απρόσμενη ανακάλυψη ότι πρόκειται για έναν εύσωμο Παράνθρωπο που διέθετε μεγαλύτερα δόντια και μικρότερο κρανίο από τον όρθιο Ανθρωπο, που είχαν ανακαλύψει κοντά του. Οι ανακαλύψεις αυτές οδήγησαν τους ερευνητές στο συμπέρασμα ότι τα ιδιαίτερα κρανιακά και οδοντικά χαρακτηριστικά του εύσωμου Παρανθρώπου αποτελούν το ορατό αποτύπωμα των μικροεξελικτικών αλλαγών και των διαφοροποιήσεών του από τα συγγενικά του είδη.

Ανατομικές αλλαγές που προέκυψαν ως η εξελικτική απάντηση στις μεγάλες κλιματικές αλλαγές που, πριν από 2 εκατομμύρια χρόνια, θα οδηγούσαν σταδιακά στη μακρά εποχή των παγετώνων, η οποία οδήγησε στην οριστική εξάλειψη των περισσότερων μεγαλόσωμων Αυστραλοπιθήκων και όλων των Παρανθρώπων και καθόρισε τη μετέπειτα εντυπωσιακή εξέλιξη των πρώιμων ανθρώπινων ειδών.