Δέκα ερωτήσεις, περισσότερο αφορμές και σπινθήρες για μια συνομιλία ανάμεσα σ’ έναν επίμονο αναγνώστη κι ένα πρόσωπο της γραφής. Σήμερα ο Βαγγέλης Ραπτόπουλος απέναντι σ’ ένα ερωτηματολόγιο που επιχειρεί να ψηλαφίσει, εντός κι εκτός αφηγηματικής επιφάνειας, διαθέσεις, εμμονές, αναγωγές.
● Γράφετε συνεχώς το ίδιο βιβλίο ή στο έργο σας εντοπίζετε τομές και ασυνέχειες;
Ξεκινώντας να γράφω, βαυκαλίζομαι κάθε φορά ότι θα δημιουργήσω κάτι εντελώς αλλιώτικο από τα προηγούμενά μου. Για να ανακαλύψω αργότερα ότι είναι φύσει αδύνατον να απαλλαγώ από τις εμμονές μου. Ωστόσο υπάρχουν διαφορές. Τα πρώτα μου βιβλία είχαν ως πρωταγωνιστές παρέες, ήταν πιο λυρικά και συναισθηματικά, κι εξερευνούσαν τη συλλογικότητα. Εν συνεχεία, βάζοντας στο μικροσκόπιο τον ατομικισμό, συνέθεσα πορτρέτα ακραίων ηρώων, που ζουν ιστορίες τρόμου, εφιάλτες, καφκικές αλληγορίες. Εύχομαι να παραμένω κατά βάθος ένας δέκτης μηνυμάτων της εποχής μου, που της τα επιστρέφω επεξεργασμένα.
● Εκτός από τη λογοτεχνία, τι άλλο καθορίζει και φωτίζει το έργο σας;
Η ζωή προηγείται και καθορίζει και φωτίζει τα πάντα. Ακόμα και τα λογοτεχνικά έργα που θα βρεθούν στον δρόμο μας και θα μας επηρεάσουν. Η τέχνη μπορεί κάποτε να είναι αθάνατη, η ζωή όμως ποτέ. Γι’ αυτό και η ζωή είναι ανώτερη.
● Υπάρχει κάποιο βιβλίο που βιαστήκατε να το παραδώσετε στον εκδότη σας και κάποιο άλλο που το απωθείτε, το «φοβάστε» μέχρι σήμερα;
Το νέο βιβλίο μου, «Ό,τι καλύτερο μου έχει συμβεί», είναι μια επιλεκτική αυτοβιογραφία. Η απόφαση να δημοσιεύσω κάποια από τα κείμενα που περιλαμβάνει με δυσκόλεψε όσο τίποτε άλλο. Και το βασανιστήριο παρατεινόταν, επειδή ακριβώς η έκδοση καθυστερούσε λόγω κορονοϊού.
● Τρεις τίτλοι βιβλίων που σας σφράγισαν, στο πέρασμα του χρόνου, εντός κι εκτός κειμένου.
Τα τελευταία χρόνια με έχει κατακυριεύσει ο Ισαάκ Μπάσεβις Σίνγκερ. Τρεις τίτλοι του που το περιεχόμενό τους αναμηρυκάζω εμμονικά: «Ενας φίλος του Κάφκα», «Εχθροί, μια ερωτική ιστορία», «Σκιές στον ποταμό Χάντσον».
● Υπάρχουν αρνητικές κριτικές που σας βοήθησαν και θετικές που υπομειδιάσατε;
Αρνητικές ή θετικές, όλες οι κριτικές μού είναι σχεδόν ακατανόητες όταν τις πρωτοδιαβάζω. Μόνο μετά από πολύ καιρό επικοινωνώ πραγματικά με όσα μου καταμαρτυρούν ή επαινούν στο έργο μου. Στην αρχή μονίμως παρεξηγώ τα γραφόμενα των κριτικών μου.
● Υπάρχει κάποιος παλαιότερος και κάποιος νεότερος Ελληνας συγγραφέας που σας έλκει η γραφή του;
Ο Καζαντζάκης ήταν το είδωλό μου στα πρώτα μου βήματα. Κι έχω επανέλθει στα γραπτά του, επειδή δουλεύω επάνω σε ένα μυθιστόρημα εμπνευσμένο από τη ζωή και το έργο του. Οσο για τους νεότατους, και όχι απλώς νεότερους, ζήλεψα τη φρεσκάδα και την αθωότητα (δύο ιδιότητες που είναι κάτι σαν σήμα κατατεθέν της) των περσινών ποιημάτων της Αντωνίνης Σμυρίλλη, «Κάτω απ’ το πάπλωμα».
● Σήμερα υπάρχουν λογοτεχνικές συντροφιές που διαμορφώνουν το πνευματικό κλίμα της εποχής;
Ζούμε σε μια εποχή βαθύτατης παρακμής, η οποία θα λέγαμε ότι δεν διαθέτει πνευματικό κλίμα. Είτε υπάρχουν λογοτεχνικές συντροφιές είτε όχι, το ίδιο κάνει σήμερα. Υπέρτατη αξία είναι το χρήμα. Στυγνός κυνισμός, παραίτηση και συντηρητισμός σαρώνουν τα πάντα.
● Για ποιο λόγο η παρουσία της ελληνικής λογοτεχνίας εκτός συνόρων είναι τόσο νωθρή και αποσπασματική;
Ή τους είμαστε αδιάφοροι ή όσα γράφουμε είναι ασήμαντα. Κι επειδή το δεύτερο αποκλείεται να ισχύει για τη λογοτεχνική παραγωγή μιας ολόκληρης χώρας, μάλλον ευθύνεται το πρώτο. Πάντως τα μητροπολιτικά κέντρα θα πρέπει να ενδιαφερθούν πρώτα για την επαρχία που είναι η Ελλάδα, ώστε να τους απασχολήσει ύστερα και η λογοτεχνία μας. Και η χώρα μας δεν τους ενδιαφέρει σίγουρα.
● Η πολιτική συγκυρία, εντός και εκτός της χώρας, αλλά και η γλώσσα και ο τρόπος της ενημέρωσης αγγίζουν το συγγραφικό εργαστήρι σας;
Κατ’ εξοχήν αφού ως πεζογράφος νιώθω «ένας ηδονιστής φυλακισμένος σε ένα πολιτικό ον».
● Σας απασχολεί αν μετά θάνατον θα σας θυμούνται μέσα από το έργο σας;
Ολο και λιγότερο όσο περνά ο καιρός. Επειδή μου έχει γίνει πια σαφές ότι οι δημιουργικές παρορμήσεις μου είναι ασυνείδητες και ότι τα βιβλία μου γράφονται σχεδόν ερήμην μου.
Ο Β. Ραπτόπουλος (Αθήνα, 1959) έχει δημοσιεύσει περισσότερους από είκοσι τίτλους μυθοπλασίας, πέντε βιβλία μεταξύ χρονικού και αυτοβιογραφίας και μια συλλογή-σύνθεση με μεταφρασμένα αποσπάσματα από αρχαίους Ελληνες συγγραφείς. Εργα του εκδόθηκαν σε ξένες γλώσσες και διασκευάστηκαν για το θέατρο, τον κινηματογράφο και την τηλεόραση. Το προσωπικό αρχείο του βρίσκεται στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη.
Πηγή
Author:
