«Σύμμαχος» της φτώχειας το Σύμφωνο Σταθερότητας

Ευθεία βολή στον μύθο της κοινωνικά ευαίσθητης Ευρωπαϊκής Ενωσης αποτελούν οι πρόσφατες διαπιστώσεις του ειδικού απεσταλμένου του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ο καθηγητής Olivier De Schutter κατέληξε ύστερα από δίμηνη έρευνα στο συμπέρασμα ότι το ισχύον θεσμικό πλαίσιο λειτουργεί επί της ουσίας ανασταλτικά στην επίτευξη των στόχων μείωσης της φτώχειας στην Ευρώπη.

Η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν έχει επί του παρόντος υιοθετήσει κάποιο νέο στόχο για τη μείωση της φτώχειας στα 27 κράτη-μέλη του. Ο προηγούμενος που προέβλεπε συρρίκνωση των Ευρωπαίων πολιτών που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας κατά 20 εκατομμύρια έπεσε έξω κατά 7,8 εκατομμύρια.

Συνολικά, πάνω από 92,4 εκατομμύρια Ευρωπαίοι ή αλλιώς ο ένας στους πέντε, ζουν σήμερα κάτω από το όριο της φτώχειας, δηλαδή με εισόδημα χαμηλότερο από το 60% του μέσου εθνικού εισοδήματος στη χώρα τους. Ακόμη χειρότερα, 19,4 εκατομμύρια παιδιά, δηλαδή το 23,1% του συνολικού τους πληθυσμού στις 27 χώρες της Ε.Ε., ζουν σε κατάσταση ένδειας.

Θεσμικό πλαίσιο

Η αδυναμία της πανίσχυρης οικονομικά Ευρώπης να ανταποκριθεί στον στόχο που η ίδια θέτει για τη μείωση της φτώχειας δεν είναι όπως φαίνεται αποτέλεσμα συγκυριών, αλλά του κομμένου και ραμμένου στα μέτρα των ισχυρών ιδιωτικών οικονομικών συμφερόντων θεσμικού της πλαισίου.

Οπως χαρακτηριστικά τονίζει ο Ντε Σουτέρ, ο αυξανόμενος «ανταγωνισμός προς τα κάτω» μεταξύ των χωρών της Ε.Ε. για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων, με μείωση της φορολογίας των επιχειρήσεων και των μισθών σε συνδυασμό με το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, που επιβάλλει τα γνωστά αυστηρά όρια σε έλλειμμα και χρέος -περιορίζοντας δραστικά τις δυνατότητες δημοσιονομικών παρεμβάσεων υπέρ των αδυνάτων-, αποτελούν τα σημαντικότερα εμπόδια για τη μείωση της φτώχειας στο μπλοκ των 27 χωρών.

Αυτός ο εσωτερικός ανταγωνισμός μείωσης φόρων και μισθών μεταξύ των χωρών-μελών της Ε.Ε. υπάρχει κίνδυνος να ενταθεί μετά το Brexit, προειδοποιεί ο Βέλγος αξιωματούχος του ΟΗΕ. Η αποχώρηση της Βρετανίας από την Ενωση και το ενδεχόμενο μετασχηματισμού της σε μια γειτονική «Σιγκαπούρη του Τάμεση», θα αποδυναμώσει όπως εκτιμά την «ήπια» πίεση που ασκείται προς τις κυβερνήσεις και τα θεσμικά όργανα της Ενωσης για τη χαλιναγώγηση των πιο κατάφωρων πολιτικών φορολογικού ανταγωνισμού. Υπό το πρίσμα αυτό, ο φόβος πλέον είναι μήπως και ο επόμενος στόχος που η Ε.Ε. θα θέσει για τη μείωση της φτώχειας καταλήξει ξανά σε αποτυχία.

Διαβουλεύσεις

Ο απεσταλμένος του ΟΗΕ εστίασε και στο ύψους 750 δισ. ευρώ Ταμείο Ανάκαμψης από την πανδημία και τα σχέδια παρεμβάσεων που εξυφαίνουν οι χώρες της Ε.Ε. προκειμένου να αντλήσουν πόρους από αυτό, τονίζοντας ότι η μείωση της φτώχειας δεν αποτελεί επίκεντρό τους. Η πίεση χρόνου προς τις ομάδες των χωρών που ετοιμάζουν τα τελικά εθνικά σχέδια -και πρέπει να υποβληθούν ώς τα τέλη Απριλίου στην Κομισιόν- έχει οδηγήσει σε ελαχιστοποίηση των διαβουλεύσεων με τους κοινωνικούς εταίρους. Πολύ συχνά οι άνθρωποι που βρίσκονται σε κατάσταση φτώχειας δεν συμμετείχαν σε αυτές. Οι προτεραιότητες των σχεδίων διαμορφώθηκαν έτσι βάσει μιας τεχνοκρατικής αξιολόγησης του τι πρέπει να γίνει και όχι βάσει μιας ορθής αξιολόγησης των κοινωνικών αναγκών, παρατηρεί ο Ντε Σουτέρ που μίλησε στη διάρκεια της έρευνάς του με τις ομάδες της Γαλλίας, της Ιταλίας και της Ισπανίας.

Στην έκθεσή του συνιστά στην Ε.Ε. να θέσει στόχο της τη μείωση της φτώχειας κατά 50% ώς το 2030. Για την επίτευξη αυτού προτείνει στις εκάστοτε συστάσεις της Κομισιόν για τις κοινωνικές και οικονομικές πολιτικές των κρατών-μελών οι οποίες δίδονται στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, να αποτελεί μέρος των στόχων τους και η μείωση της φτώχειας. Ζητά ακόμη οι επενδύσεις για την εκπαίδευση και κατάρτιση των παιδιών να εξαιρούνται από τον στόχο του δημόσιου ελλείμματος που επιβάλλει το Σύμφωνο Σταθερότητας.