Τις τελευταίες ημέρες της προεκλογικής εκστρατείας για τις προεδρικές της 24ης Ιανουαρίου, η Πορτογαλία γέμισε κόκκινα χείλη: πολιτικοί, καλλιτέχνες, δημοσιογράφοι, απλοί πολίτες, γυναίκες και άντρες, ανάρτησαν στα κοινωνικά δίκτυα φωτογραφίες τους με τα χείλη βαμμένα άλικα. Είναι η απάντηση που έδωσαν στα σεξιστικά σχόλια του Αντρέ Βεντούρα, προεδρικού υποψηφίου του ακροδεξιού κόμματος Chega! (Φτάνει!), για την αντίπαλό του Μαρίζα Ματίας του Μπλόκο της Αριστεράς, επικρίνοντάς την επειδή βάφει «πολύ κόκκινα» τα χείλη της.
Το χάγκσταγκ #VermelhoemBelem (κόκκινο στο Μπελέμ, την έδρα της προεδρίας) πλημμύρισε με χιλιάδες φωτογραφίες χρηστών με βαμμένα τα χείλη τους, σε ένδειξη αλληλεγγύης, όχι μόνο για την ίδια αλλά και για όλες τις γυναίκες στην πολιτική και την κοινωνία που υφίστανται σεξιστικά σχόλια για την εμφάνιση και τις επιλογές τους.
Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Βεντούρα, επίγονος της χουντικής δεξιάς του δικτάτορα Σαλαζάρ και «εμπνευσμένος ακόλουθος» Ευρωπαίων ομοϊδεατών του όπως ο Ιταλός Ματέο Σαλβίνι και η Γαλλίδα Μαρίν ΛεΠεν, επιτίθεται με προσβλητικά σχόλια κατά πολιτικών του αντιπάλων, όπως έκανε με τον ηγέτη του ΚΚ Ζερόνιμο ντα Σόουζα, τον οποίο αποκάλεσε «μεθύστακα παππού» .
Ωστόσο, αυτή η τελευταία επίθεση κατά της Ματίας ξεσήκωσε πρωτοφανές κύμα αγανάκτησης. «Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον που μια προσβολή μετατράπηκε σε διεκδίκηση δημοκρατίας απέναντι σε έναν υποψήφιο που σαφώς δεν είναι δημοκράτης», τουίταρε η δημοσιογράφος Πιλάρ ντελ Ρίο.
Το κόκκινο της χειραφέτησης ενοχλεί τους φαλλοκράτες
«Η συζήτηση που άνοιξε δεν αφορά στο κόκκινο κραγιόν, αλλά στη ρητορική του μίσους, τη μισογυνική υποτίμηση της γυναίκας, της προσωπικότητας, της ευφυίας, της αξιοπρέπειάς της. Δεν είναι θέμα αισθητικής, αλλά πολιτικής», σημείωνε στην Publico η νομικός και ειδήμονας σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων Μπεατρίζ Εσπεράνσα, θυμίζοντας πως το κόκκινο κραγιόν είχε ξεχωριστή θέση στην ιστορία για τα γυναικεία δικαιώματα.
Το 1912 η Ελίζαμπετ Άρντεν, δημιουργός της διάσημης ομώνυμης εταιρίας καλλυντικών, διένειμε κόκκινα κραγιόν στις σουφραζέτες της Νέας Υόρκης και αυτό έγινε ένα μέσο εξέγερσης απέναντι στις συντηρητικές δοξασίες που το συνέδεαν – όπως και τις γυναίκες- με τη μαγεία, τον σατανά, την κόλαση. Τη δεκαετία του 1920 έγινε σύμβολο της μοντέρνας γυναίκας που μάχεται για τη χειραφέτησή της. Ο Χίτλερ το απεχθανόταν και στη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, πολλές γυναίκες στις συμμαχικές χώρες το φορούσαν σαν ένδειξη αντίστασης στους ναζί, ο αμερικανικός στρατός το επέβαλε στις γυναίκες στρατιώτες κι ο Ουίνστον Τσόρτσιλ το περιέλαβε στα βασικά αγαθά σε καιρούς πολέμου τονίζοντας πόσο εξύψωνε το ηθικό. «Αυτό το κόκκινο ήταν σε καιρούς κρίσης και εξακολουθεί να είναι μήνυμα αυτοπεποίθησης και δύναμης», συνεχίζει η Ρέιτσελ Φέλντερ στο βιβλίο της «Κόκκινο Κραγιόν: Ωδή σε ένα σύμβολο της Ομορφιάς».
Κι αν δεν φτάνουν αυτά για τη σημασία του σε καιρούς κρίσης, είναι καταλυτική η μαρτυρία του Βρετανού αντισυνταγματάρχη Μέρβιν Γουίλετ Γκόνιν, όπως την κατέγραψε στο ημερολόγιό του μετά την απελευθέρωση του στρατοπέδου συγκέντρωσης Μπέργκεν-Μπέλσεν. Εκεί αφηγείται πως όταν ο Ερυθρός Σταυρός έφτασε στο στρατόπεδο με ένα μεγάλο αριθμό κραγιόν, που δεν είχαν ζητηθεί ανάμεσα στις επείγουσες προμήθειες, «νομίζω ότι τίποτα δε βοήθησε περισσότερο αυτές τις έγκλειστες γυναίκες από τα κραγιόν. Έπεφταν σε στρώματα δίχως σεντόνια και νυχτικιές αλλά με βαμμένα τα χείλη. Τις έβλεπα να περιφέρονται χωρίς τίποτα άλλο από μια κουβέρτα στις πλάτες, αλλά με τα χείλη βαμμένα κόκκινα. Επιτέλους, κάποιος είχε κάνει κάτι για να τις μετατρέψει ξανά σε άτομα. Ήταν κάποια, όχι απλά ένας αριθμός χτυπημένος με τατουάζ στο χέρι», έγραψε επιβεβαιώνοντας πως αυτό το απλό κόκκινο κραγιόν τους είχε επιστρέψει την ανθρώπινη υπόστασή τους. Ένα επεισόδιο που ο διάσημος Βρετανός καλλιτέχνης του γκραφίτι Μπάνσκι απαθανάτισε στο έργο του Κόκκινα Κραγιόν του Ολοκαυτώματος.
Μια δύναμη που συνεχίζεται και σήμερα. Από τις γυναίκες στη Βόρεια Μακεδονία που στις διαδηλώσεις του 2015 φιλούσαν τις ασπίδες των αστυνομικών αφήνοντας το κόκκινο αποτύπωμά τους ή τις Νικαραγουανές της οργάνωσης Κόκκινα Στόματα που το 2018 το έκαναν σύμβολο της διαμαρτυρίας τους ως τις περισσότερες από 10.000 Χιλιανές που τον Δεκέμβριο του 2019 κατέβηκαν τους δρόμους με τα μάτια δεμένα και κατακόκκινα χείλη για να καταγγείλουν τη σεξουαλική βία στη χώρα τους.
H ακροδεξιά ενισχύεται και ίσως βγει τρίτη δύναμη στις προεδρικές
Αυτό το κύμα αγανάκτησης κατά του Βεντούρα δεν πρόκειται να έχει αρνητικό αντίκτυπο στις επιδόσεις του στις προεδρικές εκλογές. Αντίθετα, η ακροδεξιά δεν κάνει τίποτε άλλο παρά να δυναμώνει στην Πορτογαλία. Το Chega! στις βουλευτικές εκλογές του 2019 πήρε 1,3% κι ο Βεντούρα εξελέγη βουλευτής, ο πρώτος ακροδεξιός στο νομοθετικό σώμα από την πτώση της δικτατορίας το 1974. Στις αυτοδιοικητικές του Οκτωβρίου στις Αζόρες, όχι μόνο αύξησε το ποσοστό του στο 5%, αλλά και έκανε την πρώτη του πολιτική συμμαχία με την παραδοσιακή δεξιά, οδηγώντας στην τοπική κυβέρνηση ένας συντηρητικό κυβερνήτη, παρότι τις εκλογές κέρδισαν οι Σοσιαλιστές με 39%.
Στις αυριανές προεδρικές εκλογές, ο πρόεδρος Μαρσέλο Ρεμπέλο ντε Σόουζα φέρεται ως βέβαιος νικητής με ποσοστά μεγαλύτερα το 60%. Μια αναμενόμενη νίκη, καθώς, έπειτα από πέντε χρόνια αγαστής συνεργασίας του κεντροδεξιού Σόουζα με τον σοσιαλιστή πρωθυπουργό Αντόνιο Κόστα, το Σοσιαλιστικό Κόμμα δεν κατέβασε επίσημα κανέναν υποψήφιο. Ένα τμήμα του στηρίζει τον Σόουζα και ένα άλλο την Άνα Γκόμεζ, η οποία σύμφωνα με δημοσκόπηση του Καθολικού Πανεπιστημίου της Πορτογαλίας θα έρθει στη δεύτερη θέση με 12,5%-14,5%. Και το ακροδεξιό Chega! φέρεται να ενισχύεται ακόμη περισσότερο και να κατακτά την τρίτη θέση με 8%-12%.
Πηγή
Author: Χριστίνα Πάντζου
