Οι Πολωνές κατατρόπωσαν τους καταπιεστές στον δρόμο

Ημέρες πρωτοφανών σε μαζικότητα και οργή διαδηλώσεων, που δεν σταματούν σε ολόκληρη τη χώρα, και μια γενική απεργία γυναικών, ανάγκασαν την κυβέρνηση της Πολωνίας να παγώσει την εφαρμογή απόφασης του Συνταγματικού Δικαστηρίου, με την οποία απαγόρευσε την άμβλωση ακόμη και στις περιπτώσεις των σοβαρών δυσπλασιών στα έμβρυα.

Μια αμφιλεγόμενη απόφαση που πυροδότησε αυτές που οι αναλυτές χαρακτηρίζουν ως τις μεγαλύτερες διαδηλώσεις μετά την πτώση του κομμουνισμού.

Στη μετακομμουνιστική Πολωνία η νέα νομοθεσία, που υιοθετήθηκε το 1993 υπό την ασφυκτική επιρροή της Καθολικής Εκκλησίας, στάθηκε μια από τις αυστηρότερες στην Ευρώπη, επιτρέποντας την άμβλωση μόνο σε τρεις περιστάσεις: αν κινδυνεύει η ζωή της μητέρας, αν η κύηση είναι αποτέλεσμα βιασμού ή αιμομιξίας και αν το έμβρυο πάσχει από σοβαρές δυσπλασίες ή συγγενείς ανωμαλίες.

Αν επί σοσιαλισμού (εκτιμάται ότι) γίνονταν τουλάχιστον 250.000 αμβλώσεις τον χρόνο, τώρα και με επίσημα στοιχεία του υπουργείου Υγείας γίνονται περίπου 1.100 και το 96% αυτών λόγω σοβαρών δυσπλασιών του εμβρύου. Είναι αυτή την τελευταία προϋπόθεση που ήρθε να καταργήσει η δικαστική απόφαση, στην πράξη καταργώντας επίσης συνολικά το δικαίωμα στην άμβλωση.

Η απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου ήρθε ως απάντηση σε προσφυγή ακροδεξιών βουλευτών του Κόμματος του Νόμου και της Δικαιοσύνης (PiS) που κυβερνά τη χώρα από το 2015, περιορίζοντας θεμελιώδεις ελευθερίες και διαβρώνοντας δημοκρατικούς θεσμούς. Οπως έκανε με το Συνταγματικό Δικαστήριο όπου διόρισε παράτυπα ημετέρους αλώνοντας την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης.

Η προσφυγή σε αυτό ήταν το τελευταίο μέσο των πιο αντιδραστικών κύκλων του PiS, που από την ανάληψη της εξουσίας σχεδίασαν να απαγορεύσουν την άμβλωση, αλλά απέτυχαν να εγκριθεί σχετικός νόμος από το Κοινοβούλιο.

Το επιχείρησαν το 2016 με νομοσχέδιο που απαγόρευε συνολικά την άμβλωση, αλλά οι μαζικές διαδηλώσεις των γυναικών και μια πρωτοβουλία με την οποία συγκεντρώθηκαν ενάμισι εκατομμύριο υπογραφές ματαίωσαν τα σχέδιά τους. Το προσπάθησαν ξανά το 2018, όταν ο πρωθυπουργός Ματέους Μοραβιέτσικι θέλησε με νόμο να καταργήσει τη δυνατότητα άμβλωσης εμβρύων με δυσπλασίες, αλλά επαναλήφθηκαν οι πολυπληθείς διαδηλώσεις, αναγκάζοντάς τον να υποχωρήσει. Και το επιχείρησαν ανεπιτυχώς ξανά στις αρχές της φετινής χρονιάς καθώς οι κινητοποιήσεις διέρρηξαν την όποια κοινοβουλευτική συναίνεση για μια τέτοια ακραία νομοθεσία.

Εχοντας αποτύχει μέσω της κοινοβουλευτικής οδού, η κυβέρνηση προσέφυγε στο ελεγχόμενο από αυτήν Συνταγματικό Δικαστήριο. Πίστεψε πως με την πανδημία και τον φόβο, οι «Czarny Protest», οι μαύρες διαδηλώσεις, όπως ονομάστηκαν οι κινητοποιήσεις των γυναικών που ντυμένες στα μαύρα απαιτούν τα δικαιώματά τους, δεν θα επαναλαμβάνονταν.

Δεν μπορούσε να φανταστεί πως, παρά τις απαγορεύσεις στην κυκλοφορία λόγω κορονοϊού, στην Απεργία Γυναικών της περασμένης Τετάρτης θα συμμετείχαν περισσότεροι από 400.000 πολίτες σε δεκάδες πόλεις της χώρας. Ούτε ότι την περασμένη Παρασκευή 100.000 θα διαδήλωναν στη Βαρσοβία απαιτώντας όχι μόνο νομιμοποίηση της άμβλωσης αλλά πλέον ελευθερίες και πολιτικά δικαιώματα.

Οδηγώντας έτσι σε αντιδράσεις ακόμη και στο εσωτερικό του ίδιου του PiS, με βουλευτές να δηλώνουν δημόσια πως αντιτίθενται σε νέους περιορισμούς στο δικαίωμα στην άμβλωση, θέλοντας με αυτόν τον τρόπο να αποφύγουν και έναν γενικευμένο ξεσηκωμό εναντίον της κυβέρνησης.

Και αναγκάζοντας τον πρόεδρο Αντρέι Ντούντα να αναδιπλωθεί, καταθέτοντας στο Κοινοβούλιο πρόταση νόμου που θα επιτρέπει την άμβλωση σε περιπτώσεις δυσπλασιών που οδηγούν στη γέννηση θνησιγενών εμβρύων, όχι όμως σε κάθε περίπτωση συγγενών ανωμαλιών ή δυσπλασιών. Μια πρόταση που δεν κατάφερε να κατευνάσει τα πνεύματα.

Οσο για τις εκκλήσεις του πρωθυπουργού Μοραβιέτσκι να σταματήσουν οι διαδηλώσεις και να αρχίσει ο διάλογος, η Απεργία Γυναικών (η οργάνωση που ηγείται των διαδηλώσεων) παρουσίασε την Κυριακή τα αιτήματά της, που περιλαμβάνουν το δικαίωμα της εθελούσιας διακοπής της κύησης, τον σεβασμό στα δικαιώματα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, περισσότερους πόρους για την υγεία και την περίθαλψη και σαφή διαχωρισμό κράτους – Εκκλησίας, αλλά δεν έχει πάρει καμιά απάντηση.

Η έκκληση στον διάλογο μοιάζει προσχηματική όταν ο ηγέτης του PiS και αναπληρωτής πρωθυπουργός Γιαροσλάβ Κατσίνσκι επιμένει πως ακόμη κι όταν πρόκειται για ένα έμβρυο που θα είναι θνησιγενές «οφείλει η γυναίκα να το γεννήσει ώστε να βαπτιστεί» και καλεί τους «ευσεβείς» να διαφυλάξουν εκκλησίες και να προασπιστούν «αρχές», ενθαρρύνοντας έτσι τις ομάδες κρούσης που επιτίθενται στους διαδηλωτές.

«Είμαστε έτοιμες να πολεμήσουμε μέχρι τέλους», λέει η Μάρτα Λεμπάρτ, συνιδρύτρια του Κινήματος της Απεργίας των Γυναικών, μιλώντας για την απαξίωση όλων των αναπαραγωγικών δικαιωμάτων των γυναικών στη σημερινή Πολωνία. Στα σχολεία η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση έρχεται σε αντίθεση με όσα διδάσκονται στα Θρησκευτικά, ενώ κληρικοί λένε στο ποίμνιό τους πως τα μαθήματα σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης στα σχολεία μετατρέπουν τους νέους σε «συστηματικούς χρήστες φαρμάκων, πορνογραφίας, ερωτισμού και παιδοφιλίας».

Χιλιάδες γιατροί έχουν υπογράψει Μανιφέστο με το οποίο δεσμεύονται για λόγους ηθικούς να μην κάνουν αμβλώσεις, να μην προσφέρουν μέσα αντισύλληψης και να μην προχωρήσουν σε τεχνητή γονιμοποίηση. Και έτσι όπως η άμβλωση είναι στην πραγματικότητα παράνομη στη χώρα, δεκάδες χιλιάδες γυναίκες κάθε χρόνο αφήνονται στο έλεος της μαύρης αγοράς των ανασφαλών αμβλώσεων: μιας επικερδέστατης επιχείρησης που στην Πολωνία κινεί κάπου 100 εκατομμύρια ευρώ τον χρόνο.

Τώρα, η οργή ξεχείλισε ξανά απέναντι σε μια κυβέρνηση που, όπως καταγγέλλει η Απεργία Γυναικών, δεν σταματά με τις ιδεοληπτικές θρησκόληπτες πολιτικές της να ταπεινώνει με κάθε τρόπο τις γυναίκες. Αυτές που, όπως έλεγε στον «Guardian» η Πολωνή ολυμπιονίκης Γιουστίνα Κοβάλστσικ-Τεκιέλι, «υποβιβάζονται στον ρόλο απλών θερμοκοιτίδων. Δεν ξέρω πώς μπορεί κάποιος να καταδικάσει μια γυναίκα να γεννήσει ένα νεκρό έμβρυο».