Οι καιροί δεν παραχωρούν θέση στους έκπληκτους

Το προηγούμενο χρονικό διάστημα η ελληνική κοινωνία ήρθε σε επαφή με δύο γεγονότα που φέρνουν τη συνείδηση σε περίεργα μονοπάτια. Από τη μία τα όσα κατήγγειλε η Ολυμπιονίκης της ιστιοπλοΐας Σοφία Μπεκατώρου, και από την άλλη ο ξυλοδαρμός του σταθμάρχη στο μετρό από δύο νεαρά παιδιά. Δεν θέλω να σταθώ εξειδικευμένα σε κάποιο από αυτά για μία πιο αναλυτική προσέγγιση, αλλά να προσπαθήσω να ψηλαφίσω μία γενική εικόνα που εκπέμπεται. Αυτά είναι δύο αποσπασματικά γεγονότα μίας γενικής κατάστασης, που λαμβάνει χώρα και στα σιωπηλά κατατρώει τις σάρκες της κοινωνίας μας. Η βία είναι παντού και παίρνει διάφορες μορφές. Είναι διαταξική και δεν κάνει διακρίσεις. Οι επιμέρους διαφοροποιήσεις απλά συμβάλλουν στη διαμόρφωση της συνισταμένης της… 

Η δημοσιοποίηση τέτοιων γεγονότων δίνει απλόχερα τη δυνατότητα για όψιμους σχολιασμούς. Από «ειδικούς» και μη, από τους πάντες. Τέτοιες λεπτές υποθέσεις αυξάνουν πολύ την ανάγκη για σοβαρό και ενδελεχές φιλτράρισμα πριν αρθρωθoύν λόγος και άποψη, και μάλιστα δημοσίως… Δεν είναι για να βγάζει ο καθένας τα απωθημένα του ή να βρίσκει αφορμές για να στήσει στον τοίχο άλλους, για να «στανιάρει» ο ίδιος. Στους σύγχρονους καιρούς που βιώνουμε η κατάχρηση εξουσίας, οι εκβιασμοί, o μισογυνισμός, η απέχθεια απέναντι στους νεολαίους, αλλά και η ισοπεδωτική νεολαιίστικη εναντίωση απέναντι σε οποιονδήποτε έχει κάποιο θεσμικό ρόλο (μικρό ή μεγάλο), η υποκρισία, οι ηθικισμοί, ο αλληλοσπαραγμός, η κλειδαρότρυπα, η εκμετάλλευση τραγικών περιστάσεων για την προώθηση ιδιοτελών συμφερόντων κάθε διαλογής, δίνουν έντονο το παρών τους. Οι σχολιασμοί δεν είναι «καθήκον» ή «υποχρέωση» που πρέπει με κάθε τρόπο να λάβουν χώρα, ούτε κάνουν αυτοδικαίως τον κάθε σχολιαστή μάγκα. Είναι κυρίως ένας καθρέφτης της ωριμότητάς μας. Και είναι δύσκολο πολύ να ανταποκρινόμαστε όλοι μας δίχως εκτροπές ή λανθασμένες εκτιμήσεις. 

Από την άλλη, οι διάφοροι σχολιασμοί είναι ενδεικτικοί των απλωμένων πτυχών του κάθε προβλήματος. Πόσα «περίεργα» και «κακά» πράγματα συμβαίνουν άραγε γύρω μας και πόσα από αυτά βγαίνουν στην επιφάνεια; Μα, πάνω από όλα: σε πόσα από αυτά προστατεύονται τα στοιχειώδη μίας απαραίτητης κοινωνικής συνύπαρξης και σε πόσα όχι; Η κοινωνία μας έχει στους κόλπους της πολλά απωθημένα και πάμπολλες φθαρτικές τάσεις, που εκδηλώνονται με κάθε διαθέσιμη αφορμή. Όταν σιωπούμε ή αδιαφορούμε σε ανύποπτο χρόνο, δεν έχει τόσο νόημα να καταδικάζουμε μετά. Οι καιροί δεν παραχωρούν θέση στους έκπληκτους. Έχει, βέβαια, και αντισώματα η κοινωνία, ουκ ολίγα…, και αυτά είναι η βάση και η ελπίδα για ένα μέλλον στο οποίο θα πραγματωθεί ο μέγιστος δυνατός εφικτός περιορισμός. 

Κρίνω πως τέτοια γεγονότα, και ο ντόρος που ευλόγως δημιουργούν, πρέπει να λειτουργούν ως καμπανάκια ατομικής συνείδησης. Αφενός για τον κάθε άνθρωπο να μπορεί να ταξινομεί τις πολύπλευρες αναγκαιότητές του και να τις ικανοποιεί-καλύπτει με τρόπο που να μην είναι βλαπτικός για τους γύρω του. Να υπηρετεί τον αυτοσεβασμό του, που είναι απαραίτητος, με έξυπνο τρόπο. Οι γενικότερες συνθήκες της εποχής μας επ΄ουδενί δεν ευνοούν, ίσα ίσα μπορούν να εμφανιστούν στην πρακτική ζωή σαν πυροκροτητές καθώς δημιουργούνται ψυχοσυνθέσεις ικανές σχεδόν για όλα. Χρειάζεται μεγάλη μάχη με τον εαυτό μας για να βρούμε ισορροπίες σε μία τέτοια καθημερινότητα. Για να καλύπτουμε τις ανάγκες μας, για να προοδεύουμε, για να έχουμε ψυχοπνευματική ευρυθμία που δεν θα δημιουργεί προβλήματα σε όσους συναναστρεφόμαστε και θα μας επιτρέπει να είμαστε ήρεμοι, δημιουργικοί και σχετικά χαρούμενοι. Δεν είναι εύκολα όλα αυτά. Αλλά, αξίζει να το συνειδητοποιήσουμε πως πρέπει να είμαστε σε θέση να βελτιώνουμε τις συμπεριφορές μας σε όλα: από τα πιο μικρά στα πιο μεγάλα και από τα πιο μεγάλα στα πιο μικρά…