Κοινωνικά και πράσινα ομόλογα

Την περασμένη Τετάρτη (7/10) η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε την πρόθεσή της να εκδώσει κοινωνικά ομόλογα ύψους μέχρι 100 δισ. ευρώ προκειμένου να χρηματοδοτήσει το πρόγραμμα SURE για την επείγουσα στήριξη της απασχόλησης και των θέσεων εργασίας που απειλούνται από την πανδημία του κορονοϊού και τη βαθιά ύφεση που προκάλεσε. Κάτι ανάλογο είχε ανακοινώσει η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στην ομιλία της για την κατάσταση της Ε.Ε. τον Σεπτέμβριο, προαναγγέλλοντας ότι το 30% των 750 δισ. ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης θα αντληθούν από τις αγορές μέσω πράσινων ομολόγων. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι πάνω από το 1/3 του κοινού δανεισμού στον οποίο θα προχωρήσει η Ε.Ε. ως οντότητα -περίπου 325 δισ. ευρώ- θα προέλθει από πράσινα και κοινωνικά ομόλογα.

Βεβαίως δεν είναι η πρώτη φορά που η Ε.Ε. εκδίδει ομόλογα. Στη διάρκεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης δανείστηκε από τις αγορές περίπου 47 δισ. ευρώ μέσω του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSM) για την κάλυψη του δανεισμού της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας στο διάστημα 2011-2014, καθώς και μικρότερα ποσά- περίπου 18 δισ.- για την υποστήριξη χωρών της Ε.Ε. εκτός ευρωζώνης αλλά και τρίτων χωρών. Ωστόσο είναι η πρώτη φορά που η Ε.Ε. δανείζεται σε τέτοια έκταση και μάλιστα μέσω των πράσινων και κοινωνικών ομολόγων.

Αν και τα πράσινα ομόλογα είναι αρκετά γνωστή αγορά δανεισμού εδώ και μια δεκαετία, στην οποία προσφεύγουν όχι μόνο χώρες αλλά και επιχειρήσεις που επενδύουν στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και άλλες εκδοχές της λεγόμενης πράσινης οικονομίας, δεν ισχύει το ίδιο για τα κοινωνικά ομόλογα.

Για τι πρόκειται; Εχοντας κι αυτά ένα παρελθόν περίπου 8 ετών, με εμπειρίες εφαρμογής κυρίως σε Πολιτείες των ΗΠΑ και στη Βρετανία, σε γενικές γραμμές τα κοινωνικά ομόλογα είναι χρεόγραφα η αξιολόγηση των οποίων συνδέεται με το αποτύπωμά τους σε συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες ή κοινωνικούς στόχους.

Προγράμματα εργασίας

Οπως αναφέρει η ίδια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για το πλαίσιο των κοινωνικών ομολόγων το οποίο ήδη εγκρίνει, «σκοπός του είναι να παρέχει στους επενδυτές την ασφάλεια ότι τα κεφάλαια που θα αντληθούν θα εξυπηρετήσουν έναν πραγματικά κοινωνικό στόχο». Στην περίπτωση του SURE στόχος δεν είναι άλλος από την προστασία των θέσεων εργασίας στα 17 κράτη-μέλη της Ε.Ε. τα οποία έχουν ζητήσει μέχρι στιγμής να ενταχθούν στο πρόγραμμα, ανάμεσά τους και η Ελλάδα για 2,7 δισ. ευρώ. Τα ποσά που παίρνουν τα κράτη είναι δάνεια, ουσιαστικά με μηδενικό επιτόκιο, αφού δανειζόμενος είναι η Ε.Ε. με την άριστη (ΑΑΑ) πιστοληπτική αξιολόγηση.

Το ευρωπαϊκό πλαίσιο για τα κοινωνικά ομόλογα, σε συνδυασμό με τον κανονισμό του SURE, προβλέπει ότι τα κράτη-μέλη θα υποβάλλουν εκθέσεις για το πώς δαπανούν τα δάνεια και με βάση τις εκθέσεις αυτές η Επιτροπή θα πληροφορεί τους κατόχους των ομολόγων για τον κοινωνικό τους αντίκτυπο. Το πλαίσιο για τα ευρωπαϊκά κοινωνικά ομόλογα καταρτίστηκε σε πλήρη συμμόρφωση με τις αντίστοιχες αρχές που έχει υιοθετήσει η Διεθνής Ενωση Κεφαλαιαγορών (IMCA) και αξιολογήθηκε από τη Sustainalytics, ανεξάρτητο εξωτερικό αξιολογητή. Η πρώτη έκδοση κοινωνικών ευρω-ομολόγων θα γίνει το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Οκτωβρίου.

Σύμφωνα με το πλαίσιο για τα κοινωνικά ομόλογα, οι επιλέξιμες κοινωνικές δαπάνες θα πρέπει να χρηματοδοτούν: προγράμματα βραχυπρόθεσμης εργασίας (π.χ. αναστολές συμβάσεων, το ελληνικό πρόγραμμα ΣΥΝ-ΕΡΓΑΣΙΑ, παρά τη μικρή ανταπόκριση που έχει μέχρι στιγμής), μέτρα για την υγεία στους χώρους εργασίας, προγράμματα απασχόλησης και δημιουργίας θέσεων εργασίας, πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη, ενώ θα πρέπει να αντικατοπτρίζουν ορισμένους από τους στόχους αειφόρου ανάπτυξης του ΟΗΕ, ιδιαίτερα τους στόχους «καλή υγεία και ευεξία» και «αξιοπρεπής εργασία και οικονομική ανάπτυξη».

(Αναλυτικά, το πλαίσιο για τα κοινωνικά ομόλογα SURE και η αξιολόγηση της Systainalytics στη διεύθυνση: https://ec.europa.eu/info/strategy/eu-budget/eu-borrower/eu-borrowing-activities/eu-sure-social-bond-framework_en).

Αντίστοιχη διαδικασία θα ακολουθήσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και για τα πράσινα ομόλογα. Στις αρχές Οκτωβρίου ολοκλήρωσε τη διαβούλευση που είχε ξεκινήσει το καλοκαίρι για τη διαμόρφωση ενός επίσημου Πρότυπου Πράσινου Ομολόγου της Ε.Ε., ενιαίου για όλη την Ενωση, τόσο για τον δημόσιο όσο και για τον ιδιωτικό τομέα.

Προφανώς στο ίδιο πρότυπο, που αναμένεται να ανακοινωθεί τον επόμενο μήνα, θα βασίζεται και η έκδοση των περίπου 225 δισ. ευρώ πράσινων ομολόγων στο πλαίσιο της χρηματοδότησης του Ταμείου Ανάκαμψης. Φιλοδοξία της Ε.Ε. είναι χρηματοδοτηθεί κυρίως η λεγόμενη «Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία» και οι νέοι στόχοι της για μείωση των εκπομπών κατά 55% μέχρι το 2030 και για κλιματικά ουδέτερη Ε.Ε. μέχρι το 2050, γι’ αυτό και έχει προταθεί το 37% των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης να διοχετευτούν στην πράσινη οικονομία.

Ζητούμενο ωστόσο είναι οι κανόνες για τα ευρωπαϊκά πράσινα ομόλογα να απαντούν και στα εκτεταμένα φαινόμενα κερδοσκοπίας στη διεθνή αγορά πράσινων ομολόγων, όπου οι αναφορές στο κλίμα και στο περιβάλλον γίνονται απλώς το πρόσχημα για να χρηματοδοτηθούν αντιπεριβαλλοντικές δραστηριότητες.

Ατζέντα

■ Σήμερα (12/10) πραγματοποιείται η πρώτη άτυπη διαπραγμάτευση ανάμεσα στις αντιπροσωπείες Ευρωκοινοβουλίου, Συμβουλίου και Επιτροπής πάνω στον κανονισμό για το κράτος δικαίου και την υιοθέτηση κανόνων περικοπής χρηματοδοτήσεων για κράτη της Ε.Ε. που παραβιάζουν τα θεμελιώδη δικαιώματα.

■ Σήμερα και αύριο (12 και 13 Οκτωβρίου) συνεδριάζει το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων για τις σχέσεις με Ρωσία, Λ. Αμερική και Καραϊβική, αλλά χωρίς αμφιβολία το σημαντικότερο θέμα είναι ο απολογισμός των διαπραγματεύσεων Ε.Ε. – Ηνωμένου Βασιλείου.

■ Αύριο Τρίτη (13/10) οι υπουργοί Απασχόλησης συζητούν για τη συμμετοχή των εργαζομένων σε περιπτώσεις αναδιάρθρωσης επιχειρήσεων και για την ισότιμη συμμετοχή αντρών και γυναικών στην αγορά εργασίας.

■ Πέμπτη και Παρασκευή (15 και 16/10) οι 27 ηγέτες της Ε.Ε. συζητούν ξανά το Brexit, την κλιματική αλλαγή και τις σχέσεις με την Αφρική.

Βραβεία

■ Βραβείο Ζαχάροφ: Οι επιτροπές Εξωτερικών Υποθέσεων και Ανάπτυξης του Ευρωκοινοβουλίου καταλήγουν σε λίστα τριών υποψηφίων (σήμερα, 12/10).

■ Βραβείο δημοσιογραφίας Daphne Caruana Galizia. Το πρώτο ετήσιο βραβείο στη μνήμη της δολοφονημένης Μαλτέζας δημοσιογράφου απονέμεται από το Ευρωκοινοβούλιο την Παρασκευή 16/10.

Κάθε Δευτέρα η «Eφ.Συν.» θα ενημερώνει τους αναγνώστες της σταθερά μέσα από αυτήν τη σελίδα για ειδήσεις που «γεννιούνται» στα όργανα της θεσμικής Ευρώπης και δεν βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας.

Γράψτε και στείλτε τη γνώμη ή την πρότασή σας για την κοινωνική Ευρώπη στη διεύθυνση:

https://ec.europa.eu/eusurvey/runner/8257efae-81ed-bee9-ccab-e143deae5ea2