Το έτος 2020 κλείνει ως το χειρότερο εδώ και πολλά χρόνια σε σχέση με την εσωτερική κατάσταση και όχι μόνο εξαιτίας της πανδημίας. Ο Ν. Αναστασιάδης δέχεται μια πρωτοφανή για το αξίωμα του προέδρου αμφισβήτηση, εισπράττοντας την απαξίωση της κοινωνίας προς το κομματικό σύστημα της Κύπρου για πολλές δεκαετίες.
ΑΝΑΛΥΣΗ*
Με κορυφαίο ζήτημα τη διαφθορά των «χρυσών» διαβατηρίων κλείνει το 2020, αφήνοντας ανοιχτούς τους λογαριασμούς για το νέο έτος. Σε ένα περιβάλλον ιδιαίτερα τοξικό, όσα θα μεσολαβήσουν τους αμέσως επόμενους μήνες, ενόψει των εκλογικών αναμετρήσεων του 2021 (βουλευτικές – δημοτικές) και 2023 (προεδρικές), μπορεί να συνιστούν μια νέα αρχή, μια «φυγή προς τα εμπρός» για την Κύπρο. Θα υπάρξει, όμως, μια ριζική αλλαγή στον τρόπο που συμπεριφέρεται το πολιτικό σύστημα και στις αντίστοιχες επιλογές ή θα παγιδευτεί ξανά στην παρακμή της διαφθοράς;
Ηδη το πολιτικό βαρόμετρο του 2021 επηρεάζεται καίρια από τα ζητήματα διαφθοράς. Οι πολίτες ζητούν καθαρές απαντήσεις. Η μετωπική σύγκρουση για τον προϋπολογισμό -προσωρινά έχει καταψηφιστεί από την αντιπολίτευση- φαντάζει απλώς ως μια διαμαρτυρία, παρά ως η κορυφή του παγόβουνου. Το πολιτικό προσωπικό βρίσκεται σε συνεχή αντιπαράθεση, στο επίκεντρο της οποίας είναι ο ίδιος ο πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης.
Αμυνόμενος διακήρυξε ξανά στους επικριτές του: «Είμαι έτοιμος να αναλάβω τις ευθύνες μου, παραιτούμενος του αξιώματος που μου έχει εμπιστευθεί ο λαός, αν διαπιστωθεί ότι εμπλέκομαι σε οποιαδήποτε υπόθεση διαφθοράς ή παράνομη πράξη ή έδειξα ανοχή σε οποιαδήποτε ενέργεια που ζήμιωσε ή ζημιώνει τα δημοσιονομικά του κράτους».
Η φράση στο τέλος, «αν ζήμιωσε ή ζημιώνει τα δημοσιονομικά του κράτους», ηχεί παράξενα. Φαντάζει ως μία άπελπις προσπάθεια του ίδιου του προέδρου και των συνεργατών του να αναζητήσουν ελαφρυντικά και να μην απαντήσουν πώς σκέφτηκαν για 8 χρόνια να… ξεχειλώσουν τόσο πολύ τις διαδικασίες πολιτογράφησης με πρόσχημα την προσέλκυση επενδύσεων.
Η επιχειρηματολογία αυτή δεν είναι όμως αρκετή για την κοινή γνώμη, ώστε να μην αποκαλυφθεί το μέγεθος της διαφθοράς των 7.300 φακέλων: ποιοι έχουν επωφεληθεί από τη βιομηχανία «χρυσών» διαβατηρίων και πώς διαπλέκονται με την κεντρική εξουσία. Ο Ν. Αναστασιάδης θέλει να υποβάλει ως απάντηση τα… έσοδα στα ταμεία του κράτους. Είναι όμως αρκετή δικαιολογία, αν οι σκιές, οι υποψίες και οι πληροφορίες επιμένουν να βάζουν στον κύκλο του σκανδάλου την οικογένεια, τους πολιτικούς φίλους, αξιωματούχους του κράτους και άλλους πίσω από ιδιωτικές συμφωνίες και κοντραμπάντα;
Ολα στο φως
Με συντριπτική πλειοψηφία οι πολίτες απαντούν ότι η μόνη καθαρή λύση θα είναι η εξονυχιστική έρευνα και αποκάλυψη όλων των στοιχείων γύρω από τους περιβόητους φακέλους. Δικαίως παραμένουν καχύποπτοι ότι το Προεδρικό επιχειρεί να συγκαλύψει, ή να ελέγξει, την έκταση και το βάθος της διερεύνησης και γι’ αυτό στηρίζουν τη θέση του γενικού ελεγκτή Οδυσσέα Μιχαηλίδη. Οσο μάλιστα δεν γίνεται τέτοια έρευνα, με διάφορα προσχήματα και την επίκληση του «δημοσίου συμφέροντος», τόσο περισσότερο εντείνεται η αμφιβολία.
Η στάση της κυβέρνησης Αναστασιάδη δεν ήταν ποτέ ειλικρινής και απολογητική. Παραμένει επιθετική απέναντι σε όλους τους επικριτές της. Από την πρώτη στιγμή ο πρόεδρος υπερασπίστηκε προσωπικά και με σθένος το δήθεν «επενδυτικό πρόγραμμα». Στην αρχή κατηγορούσε τα λιγοστά εγχώρια ΜΜΕ που άσκησαν δημοσιογραφική έρευνα και έκαναν τις αποκαλύψεις (Μαλαισιανός, Καμποτζιανοί, Σαουδάραβες κ.ο.κ.).
Εν συνεχεία βάλθηκε να πείσει ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έθεσε στο στόχαστρό της την Κύπρο και υποβάθμισε την αντίδρασή της – τώρα σύρεται η χώρα στο Δικαστήριο Ε.Ε. Μετά τον Al Jazeera, ο πρόεδρος Αναστασιάδης βγήκε δημόσια να προσποιηθεί «παραδοχή λαθών», αλλά στην πράξη το μόνο που έπραξε ήταν να διαχέει τις δικές του ευθύνες σε άλλους: «Λαθών που δεν αφορούν μόνο την κυβέρνηση, γιατί στην όλη, όχι αξιοποίηση, αλλά εκμετάλλευση, με την κακή έννοια του όρου, συμμετείχαν όλοι. Χωρίς κομματικό χρώμα, αλλά και χωρίς να διακρίνουμε επαγγέλματα, είτε λέγονται επιχειρηματίες ανάπτυξης είτε λέγονται δικηγορικά γραφεία είτε λέγονται λογιστικά γραφεία…» (30/10).
Η αποτυχία του κράτους
Το έτος 2020 κλείνει ως το χειρότερο εδώ και πολλά χρόνια σε σχέση με την εσωτερική κατάσταση, και όχι μόνο εξαιτίας της πανδημίας. Ο Ν. Αναστασιάδης δέχεται μια πρωτοφανή για το αξίωμα του προέδρου αμφισβήτηση, εισπράττοντας την απαξίωση της κοινωνίας προς το κομματικό σύστημα της Κύπρου για πολλές δεκαετίες. Μπορεί η Κύπρος να έχει βιώσει σημαντικές στιγμές, λ.χ. η ένταξη στην Ε.Ε. το 2003, η συμμετοχή στην ευρωζώνη το 2008, αλλά βίωσε και τις πιο μεγάλες αποτυχίες. Πιο χαρακτηριστικές καταγράφονται τόσο στον πολιτικό όσο και στον οικονομικό τομέα:
● Η διπλή άρνηση για επανένωση, συμφιλίωση εντός και συνεργασία στην περιοχή το 2004 και το 2017.
● Οι διαδοχικές φούσκες χρηματιστηρίου και ακινήτων (2008), των τραπεζών (2013) και των διαβατηρίων (2019).
Σε όλες τις αποτυχίες αυτές, το πολιτικό σύστημα κατάφερε να συντηρηθεί, κυρίως χάρη στη συμμετοχή της μικρής λαβωμένης χώρας στην Ε.Ε. Δεν κατάφερε όμως να στρέψει την κοινωνία σε μια οριστική βιώσιμη σταθερή προοπτική, στηριγμένη ρεαλιστικά πάνω στις δικές της δυνάμεις και ανθρώπινους πόρους. Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει σε ποια κατάσταση θα είναι η Κύπρος -πολιτικά και οικονομικά- σε 10 χρόνια. Ελάχιστα καταλαμβάνει αυτή η συζήτηση το αντίστοιχο τμήμα του δημοσίου διαλόγου για να διερευνηθούν στρατηγικές επιλογές. Το μόνο που υπάρχει είναι η συνεχής διαχείριση της τρέχουσας πολιτικής με την καλλιέργεια εντυπώσεων ευημερίας και συνοχής. Αντίθετα, η αίσθηση ότι η Κύπρος παραμένει ένα μη φυσιολογικό κράτος με μια κοινωνία που παρακμάζει είναι διάχυτη.
Ανιχνεύοντας το 2023
Το γεγονός αυτό καθιστά ολοένα και πιο απαιτητική την κοινή γνώμη. Οι πολίτες αναζητούν μια παραγωγική πολιτική ζωή και μια κοινωνία με λιγότερες ανισότητες. Απαιτούν μια πολιτική ζωή που να είναι ικανή να προσφέρει βιώσιμες και προβλέψιμες για τον τόπο λύσεις. Εν όψει της επόμενης προεδρικής αναμέτρησης το 2023, το υφιστάμενο σύστημα φαίνεται να εξαντλεί τα όριά του και είναι αμφίβολο αν μπορεί να συνεχίσει με το ίδιο μοτίβο.
Πολλά θα εξαρτηθούν από τις πολιτικές ζυμώσεις και τα πρόσωπα που θα αναμετρηθούν για την προεδρία. Μια ιστορική αναδρομή δείχνει ότι το ανώτατο αξίωμα από το 1993 καταλαμβάνεται από ηγέτη που προέρχεται κατευθείαν από το πολιτικό στερέωμα ως αρχηγός κόμματος. Η μόνη εξαίρεση του κανόνα ήταν στην ουσία ο πρώην πρόεδρος Γιώργος Βασιλείου (1988-1993) που παραμένει μια μακρινή θετική ανάμνηση, ιδίως σε θέματα μεταρρύθμισης και εξευρωπαϊσμού.
* Το άρθρο αναδημοσιεύεται στην εφημερίδα «Πολίτης» της Κύπρου
Πηγή
Author:
