Η 19η Νοεμβρίου 1999, δεν έμοιαζε με όλες τις υπόλοιπες ημέρες για τους Αθηναίους. Από πολύ νωρίς η πρωτεύουσα έμοιαζε με πόλη-φάντασμα. Κλειστοί δρόμοι, μπλόκα παντού και ένα κλίμα «αστυνομοκρατίας» πλανιόταν στην ατμόσφαιρα.
Ο λόγος που η Αθήνα είχε μετατραπεί σε σιδερόφραχτη πόλη, δεν ήταν άλλος παρά η επίσκεψη του τότε Αμερικανού Προέδρου, Μπιλ Κλίντον, στην Ελλάδα.
Ο έντονος αντιαμερικανισμός
Τα πρωτόγνωρα μέτρα ασφαλείας, είχαν, πάντως, μία λογική. Αφενός, είναι πάντα αυξημένα όταν παρίσταται κάποιος ξένος αρχηγός κράτους, πόσω δε μάλλον, όταν αυτός είναι ο Πρόεδρος των ΗΠΑ. Σε μία, μάλιστα, εποχή που οι Αμερικανοί Πρόεδροι δεν επισκέπτονταν συχνά τη χώρα μας.
Οι λόγοι που απέφευγαν την Αθήνα, ήταν λίγο, πολύ γνωστοί. Ο αντιαμερικανισμός στην Ελλάδα ήταν κάτι παραπάνω από εμφανής. Και καθόλου παράλογος, για όσους γνωρίζουν τα βασικά από ιστορία. Η επέμβαση των ΗΠΑ στον ελληνικό εμφύλιο πόλεμο, που εν πολλοίς κρίθηκε από τα αμερικανικά όπλα. Οι καθημερινές παρεμβάσεις των Αμερικανών πρέσβεων στα πολιτικά δρώμενα της χώρας το διάστημα που μεσολάβησε από τη λήξη του εμφυλίου μέχρι και την αποκατάσταση της Δημοκρατίας, το 1974, όπου συμπεριφέρονταν σαν να βρίσκονταν σε προτεκτοράτο.
Κυρίως, όμως, ο αντιαμερικανισμός στην Ελλάδα «θέριεψε» εξαιτίας του ρόλου των ΗΠΑ στην επιβολή της δικτατορίας των συνταγματαρχών και του κυπριακού. Άλλωστε, δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι το έγκλημα της Κύπρου υλοποιήθηκε από την Αθήνα και την Άγκυρα, όμως, σχεδιάστηκε και «ενορχηστρώθηκε» στην Ουάσιγκτον.
Εκείνες την εποχή, όμως, είχαν μεσολαβήσει δύο ακόμα περιστατικά τα οποία είχαν βοηθήσει να οξυνθεί ο αντιαμερικανισμός στη χώρα μας. Το πρώτο ήταν η παράδοση του ηγέτη των Κούρδων, Αμπντουλάχ Οτσαλάν στη Τουρκία, με τα όσα κωμικοτραγικά συνέβησαν στη Κένυα.
Το δεύτερο, ήταν ο βομβαρδισμός της Σερβίας από τα νατοϊκά αεροπλάνα, με τη συμμετοχή και της κυβέρνησης του Κώστα Σημίτη στην Ελλάδα, που προσέφερε «γη και ύδωρ» στη Βορειοατλαντική Συμμαχία, προκειμένου να εξαπολύσει τις δολοφονικές επιθέσεις εναντίον της βαλκανικής χώρας.
Το Air Force One στην Αθήνα
Μέσα σε αυτό το κλίμα, ο Μπιλ Κλίντον θα επισκέπτονταν την Αθήνα, λίγες μόλις ώρες μετά την 36η επέτειο της εξέγερσης του Πολυτεχνείου.
Αρχικά, ήταν προγραμματισμένο να φτάσει στην Ελλάδα στις 13/11 και να παραμείνει ως τις 15/11. Τελικά, για λόγους ασφαλείας, αποφασίστηκε η επίσκεψη να πραγματοποιηθεί στις 19/11 και να έχει διάρκεια μόλις 24 ώρες.
Στις 18.45, το Air Force One θα προσγειώνονταν στο αεροδρόμιο του Ελληνικού. Το κόκκινο χαλί είχε στρωθεί και ο Αμερικανός Πρόεδρος θα έβγαινε από το αεροπλάνο λίγα λεπτά αργότερα, μετά από έναν σύντομο διάλογο, που είχε με τον τότε πρεσβευτή τον ΗΠΑ στην Αθήνα, Νίκολας Μπερνς. Όπως είχε γράψει λίγες ημέρες αργότερα η εφημερίδα «Καθημερινή», ο Κλίντον ενημερωνόταν συνέχεια για το συνέβαινε στην Αθήνα.
Τον Αμερικανό Πρόεδρο, που συνοδεύονταν από την σύζυγο του Χίλαρι Κλίντον και τη κόρη του Τσέλσι, υποδέχθηκε στο αεροδρόμιο ο τότε υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Παπανδρέου. Επίσης, στην υποδοχή συμμετείχαν υπάλληλοι της αμερικανικής πρεσβείας, μαθητές του Αμερικανικού Κολλεγίου, οι οποίοι κρατώντας αμερικανικά σημαιάκια, φώναζαν «Κλίντον, Κλίντον».
Το ζεύγος Κλίντον πήρε τον δρόμο για το ξενοδοχείο Intercontintal. Λίγα χιλιόμετρα παρακάτω, στην πλατεία Συντάγματος, οι πολίτες που είχαν βρεθεί στους δρόμους για να διαδηλώσουν ενάντια στην επίσκεψη Κλίντον στην Ελλάδα, θα γνώριζαν ένα άνευ προηγουμένου όργιο καταστολής από τις αστυνομικές δυνάμεις, που ως πολιτικός τους προϊστάμενο είχαν τον Μιχάλη Χρυσοχοΐδη.
«Λαϊκό Δικαστήριο»
Το κλίμα μύριζε «μπαρούτι» ολόκληρο τον Νοέμβριο. Η αμερικανική πρεσβεία είχε μετρήσει εκείνο τον μήνα 55 αντιαμερικανικές διαδηλώσεις. Στις 8 Νοεμβρίου, είχε πραγματοποιηθεί το λεγόμενο «Λαϊκό Δικαστήριο» κατά του Μπιλ Κλίντον. Χιλιάδες πολίτες είχαν συγκεντρωθεί στο Σύνταγμα προκειμένου να παρακολουθήσουν τη «δίκη» του Αμερικανού Προέδρου για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, την οποία διοργάνωσε η Ελληνική Επιτροπή για τη Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη (ΕΕΔΥΕ).
Ο ηθοποιός Κώστας Καζάκος, ήταν ο πρόεδρος του «Δικαστηρίου των Λαών», ο ηθοποιός Βασίλης Κολοβός, ο εισαγγελέας και ο ηθοποιός Γιάννης Καλαντζόπουλος, συνήγορος των κατηγορουμένων. Η «απόφαση» του δικαστηρίου ήταν «ένοχοι», για τον Κλίντον, τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, Κόφι Ανάν, τον Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ, Χαβιέ Σολάνα και για τους 18 ηγέτες των -τότε- χωρών μελών του ΝΑΤΟ – ανάμεσα τους και ο Κώστας Σημίτης.
Το «Λαϊκό Δικαστήριο», μπορεί σήμερα να έχει στοιχεία γραφικότητας, όμως εκείνη την εποχή απέδιδε με έναν γλαφυρό τρόπο την οργή που αισθάνονταν ο ελληνικός λαός για το έγκλημα σε βάρος του σερβικού λαού – και όχι μόνο.
Σιδερόφραχτη Αθήνα
Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, η Αθήνα εκείνη την ημέρα ήταν μία πόλη-φάντασμα. Ο τότε υπουργός Δημόσια Τάξης, Μιχάλης Χρυσοχοΐδης, είχε επιβάλει σκληρά μέτρα απαγόρευσης των συγκεντρώσεων, επικαλούμενος «λόγους ασφαλείας» του Αμερικανού Προέδρου.
Αυστηρά μέτρα για την άφιξη του Μπιλ Κλίντον Πηγή: ΙΝΤΙΜΕ
Σε όλη την Αθήνα οι αστυνομικές δυνάμεις ήταν πολύ ισχυρές Πηγή: ΙΝΤΙΜΕ
Η Αθήνα θύμιζε πόλη «φάντασμα» με εντολή Χρυσοχοΐδη Πηγή: ΙΝΤΙΜΕ
Επί της ουσίας, καλύπτονταν από αυτή τη διαταγή το μεγαλύτερο μέρος του κέντρου της πόλης και άλλα σημεία της Αττικής, με αποτέλεσμα να απαγορεύονται ουσιαστικά οι διαδηλώσεις. Όπως αναφέρουν άνθρωποι που συμμετείχαν στην προετοιμασία των διαδηλώσεων, ο Χρυσοχοΐδης είχε δείξει από νωρίς τις διαθέσεις του για το πώς σκόπευε να αντιμετωπίσει, όσους δεν λάμβαναν υπόψιν τους το «φιρμάνι» που εξέδωσε.
Την ίδια στιγμή, γινόταν σαφές πως οι διοργανωτές των κινητοποιήσεων δεν θα έκαναν πίσω. «Θα σας περιμένουμε, κύριε Κλίντον, όπως σας αξίζει. Με τα πανό, τις σημαίες και τα λάβαρά μας. Θα είμαστε εκεί στο Σύνταγμα, στις 13 Νοεμβρίου. Γιατί, εκτός των άλλων, είστε προκλητικός. Έρχεσθε το Νοέμβρη. Τις μέρες που όλη η Ελλάδα διαδηλώνει για την επέτειο του Πολυτεχνείου. Αυτό το γνωρίζετε. Να θυμόσαστε όμως και κάτι πολύ σημαντικό. Πως Νοέμβρης ήταν, όταν, πριν από 81 χρόνια, ιδρύθηκε το ΚΚΕ», ανέφερε σε ανοιχτή του επιστολή που δημοσιεύτηκε στον «Ριζισπάστη» ο τότε πρόεδρος της ΕΕΔΥΕ, Θανάσης Παφίλης.
Συγκεντρώσεις και αστυνομική βία
Πολλές φορές έχει χρησιμοποιηθεί στον δημόσιο διάλογο ο όρος «βίαιη καταστολή» από τη μεριά των αστυνομικών δυνάμεων – και όχι άδικα. Όσοι έζησαν εκείνη την ημέρα την αντίδραση της ΕΛΑΣ, την περιγράφουν ως «βάρβαρη επίθεση» και δεν τη συγκρίνουν με καμία άλλη διαδήλωση και επέμβαση των ΜΑΤ.
Συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας ενάντια στην επίσκεψη Κλίντον είχαν προγραμματίσει το ΚΚΕ, ο Συνασπισμός και το ΔΗΚΚΙ, αλλά και σωματεία, εργατικά κέντρα και άλλοι φορείς. Παρά τις απαγορεύσεις Χρυσοχοΐδη, δεκάδες χιλιάδες Αθηναίοι αψήφησαν την αστυνομοκρατία και συγκεντρώθηκαν στο κέντρο της πρωτεύουσας.
Στις 18.30, λίγο πριν προσγειωθεί το Air Force One, η πλατεία Συντάγματος και οι γύρω δρόμοι ήταν κατάμεστοι από διαδηλωτές, παρότι η Αθήνα είχε μπει στον «γύψο», όπως έγραφαν οι εφημερίδες τις εποχής. Πριν ξεκινήσει η διαδήλωση, για να πορευτεί προς την αμερικανική πρεσβεία, υπήρξε τηλεφωνική επικοινωνία του υπουργού Δημόσιας Τάξης, με την τότε Γενική Γραμματέα του ΚΚΕ, Αλέκα Παπαρήγα. Οι συζητήσεις κατέληξαν σε αδιέξοδο.
Δύο λεπτά μετά, στις 18.32, οι διαδηλωτές πλησιάζουν στο σιδηρόφρακτο μπλοκ των δυνάμεων της ΕΛΑΣ, που είχαν αποκλείσει την οδό Βασιλίσσης Σοφίας. Αστραπιαία ξεκινά η ρίψη εκατοντάδων δακρυγόνων και χειροβομβίδων κρότου-λάμψης. Η συγκέντρωση δέχεται επίθεση σε όλη την έκταση της πλατείας Συντάγματος. Δεν διαλύεται όμως. Οι διαδηλωτές συντεταγμένα οδηγούνται στους γύρω δρόμους, όπου βομβαρδίζονται ανηλεώς με δακρυγόνα.
Η ΕΛΑΣ, στην προσπάθεια της να διαλύσει τη συγκέντρωση, είχε και την «αγαστή συνεργασία» 400 περίπου κουκουλοφόρων, οι οποίοι με τη δράση τους έδιναν τα προσχήματα στις δυνάμεις των ΜΑΤ. Αυτό που ακολούθησε, δεν είχε προηγούμενο. Τα επεισόδια και το ανθρωποκυνηγητό έφτασαν μέχρι την Ομόνοια και την Ιερά Οδό.
Δεκάδες ήταν οι τραυματίες από τη βίαιη επίθεση της αστυνομίας, όπως και οι συλλήψεις. Ήταν σαφές, ότι η ΕΛΑΣ δεν είχε σαν μοναδικό στόχο να μην επιτρέψει στους διαδηλωτές να πλησιάσουν το Προεδρικό Μέγαρο, εκεί όπου θα έφτανε αργότερα ο Κλίντον, αλλά να διαλύσουν εντελώς τη συγκέντρωση.
Εικόνες από τα επεισόδια στο κέντρο της Αθήνας Πηγή: ΑΠΕ/ΜΠΕ
κατά την επίσκεψη του Μπιλ Κλίντον Πηγή: ΑΠΕ/ΜΠΕ
Η Αθήνα που μέχρι τότε θύμιζε πόλη «φάντασμα» Πηγή: ΑΠΕ/ΜΠΕ
… πήρε φωτιά Πηγή: ΑΠΕ/ΜΠΕ
Αντιδράσεις
Στην ανακοίνωση που εξέδωσε στις 25 Νοέμβρη 1999 το Πολιτικό Γραφείο του ΚΚΕ χαρακτήρισε τη κυβέρνηση ως «την πιο επικίνδυνη κυβέρνηση που έχει γνωρίσει τις τελευταίες δεκαετίες η χώρα μας και η οποία δεν δίστασε να χτυπήσει με τα ΜΑΤ την ειρηνική διαδήλωση του αγωνιστικού φρονήματος του αδούλωτου λαού μας κατά της πολιτικής των ΗΠΑ».
Τις επόμενες ημέρες, οι τότε επικεφαλής της ΚΝΕ και της νεολαίας Συνασπισμού, Νίκος Σοφιανός και Αλέξης Τσίπρας, θα έδιναν συνέντευξη Τύπου, καταγγέλλοντας την αστυνομική βία εκείνης της ημέρας. Από τη δική του πλευρά, ο τότε γραμματέας του ΠΑΣΟΚ, Κώστας Σκανδαλίδης, καταλόγισε όλη την ευθύνη στην ηγεσία του ΚΚΕ, η οποία, όπως είπε, ενσυνείδητα καλλιέργησε κλίμα σύγκρουσης.
Στο Προεδρικό
Και ενώ η Αθήνα βίωνε μία κόλαση, τον Μπιλ Κλίντον υποδέχθηκε στο Προεδρικό Μέγαρο, ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κωστής Στεφανόπουλος. Στο δείπνο που πραγματοποιήθηκε παρουσία του Κώστα Σημίτη, οι προσκεκλημένοι ήταν 163.
Με μια μεστή ομιλία, ο αείμνηστος Κωστής Στεφανόπουλος έθεσε ανοιχτά στον Αμερικανό Πρόεδρο τα ελληνοτουρκικά θέματα, τα οποία είχαν επιδεινωθεί μετά τα γεγονότα των Ιμίων. Έκανε εκτενή αναφορά στο κυπριακό.
«Δεν είναι δυνατόν να επιλυθεί με την αποδοχήν της στρατιωτικής βίας και των τετελεσμένων. Δεν είναι νοητόν το μελετώμενον δικοινοτικόν πολίτευμα να παραγνωρίσει την συντριπτικήν πλειοψηφίαν των Ελληνοκυπρίων, όπως δεν είναι νοητόν να παραγνωρισθούν τα ατομικά δικαιώματα όλων των Κυπρίων», τόνισε ο Κ.Στεφανόπουλος, ανάμεσα σε άλλα.
Η «συγνώμη» για τη Χούντα
Εκείνο το φθινοπωρινό βράδυ, ο Μπιλ Κλίντον σχεδόν «ομολόγησε» αυτό που όλοι γνώριζαν, αλλά οι ΗΠΑ δεν αποδέχονταν. Ότι οι δεσμοί της Ουάσιγκτον με το δικτατορικό καθεστώς, ήταν κάτι παραπάνω από στενοί.
«Όταν η χούντα κατέλυσε το πολίτευμα το 1967, οι ΗΠΑ επέτρεψαν στα γεωπολιτικά τους συμφέροντα εν μέσω Ψυχρού Πολέμου να κυριαρχήσουν των συμφερόντων τους –ή πιο σωστά των υποχρεώσεών τους– που θα ήταν η προάσπιση της δημοκρατίας, η οποία ήταν άλλωστε ο λόγος για τον Ψυχρό Πόλεμο. Είναι σημαντικό να το παραδεχθούμε», ανέφερε ο Αμερικανός Πρόεδρος.
Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Newsbomb.gr.
