Εφυγε η Palantir, ήρθε η PWC

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ 22.01.2021, 10:30

Επειτα από 40 μέρες αφωνίας η κυβέρνηση έδωσε στη δημοσιότητα την απόρρητη (εκτός ΔΙΑΥΓΕΙΑΣ) μέχρι χθες σύμβασή της με την εταιρεία τεχνολογίας Palantir σε μια κίνηση που προκάλεσε ακόμα περισσότερα ερωτήματα.

Ως αποτέλεσμα της πολιτικής πίεσης και των δημοσιογραφικών αποκαλύψεων για την κρυφή –επί 9 μήνες– συνεργασία της κυβέρνησης με τη σκιώδη εταιρεία «εξόρυξης δεδομένων» ως προς τη διαχείριση των δεδομένων της πανδημίας, η κυβέρνηση διέκοψε στο τέλος του 2020 την εν λόγω συνεργασία, την οποία πρόσφερε… αφιλοκερδώς η Palantir.

Το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης απάντησε στις ερωτήσεις και στην αίτηση κατάθεσης εγγράφων που υπέβαλαν 63 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία, αλλά και σε αυτές του ΜέΡΑ25 και του ΚΙΝ.ΑΛΛ., στέλνοντας μαζί με την απάντηση τα εξής: τη σύμβαση με την εταιρεία Palantir που υπεγράφη στις 24 Μαρτίου 2020 με διάρκεια 6 μήνες, την τροποποίηση της σύμβασης στις 26 Μαρτίου όπου γίνονται κρίσιμες αλλαγές και την επέκταση της σύμβασης για άλλους 3 μήνες με ισχύ από 24 Σεπτεμβρίου έως 23 Δεκεμβρίου του 2020.

Προσωπικά δεδομένα

Σε αντίθεση με όσα υποστηρίζει ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, όπως προκύπτει από το κείμενο της σύμβασης (Παράρτημα 2, Πίνακας 2), φαίνεται πως πραγματοποιήθηκε επεξεργασία προσωπικών δεδομένων στο πλαίσιο της παροχής υπηρεσιών της Palantir προς το ελληνικό Κράτος. Συγκεκριμένα, στην αναθεωρημένη έκδοση της σύμβασης περιγράφονται συνοπτικά (αλλά αόριστα) τα προσωπικά δεδομένα που τυγχάνουν επεξεργασίας.

Εκεί περιλαμβάνονται πληροφορίες που αφορούν ασθενείς και συγκεκριμένα οι ακόλουθες: ηλικία, φύλο, νομός, δήμος και κατάσταση του/της ασθενούς. Αγνωστο παραμένει αν συμπεριλαμβάνονται αναλυτικά προσωπικά στοιχεία της υγείας και των πιθανών παθήσεων των ασθενών.

Στην απάντησή του ο υπουργός Κυριάκος Πιερρακάκης ισχυρίζεται πως τα δεδομένα που συλλέχθηκαν ήταν είτε ανοιχτά δεδομένα (όπως στοιχεία κυκλοφορίας) «είτε ανώνυμα, στατιστικά και δημογραφικά δεδομένα, συγκεκριμένα από τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας και από τον ΕΟΔΥ, τα οποία δεν παρείχαν και δεν περιείχαν πληροφορίες από τις οποίες ήταν δυνατή η άμεση ή έμμεση ταυτοποίηση φυσικών προσώπων».

Ωστόσο, στο σύμφωνο συνεργασίας με την Palantir που επισυνάπτει ο υπουργός, αναγράφονται ως «ψευδωνυμοποιημένες προσωπικές λεπτομέρειες» (pseudonysmized personal details) οι οποίες διακρίνονται από τις «ανωνυμοποιημένες» (anonymized personal data), κατά το ότι είναι δυνατή –έως έναν βαθμό– η αποκρυπτογράφησή τους και η ταυτοποίηση φυσικού προσώπου. Σημειώνεται πως, ενώ στην πρώτη έκδοση της σύμβασης αναφερόταν ότι όλα τα προσωπικά δεδομένα θα είναι σε ψευδωνυμοποιημένη μορφή (δυνάμει ανιχνεύσιμα δηλαδή), στην αναθεωρημένη έκδοση δεν αναφέρεται η ψευδωνυμοποίηση πουθενά στο κείμενο. «Για ποιο λόγο κρίθηκε αναγκαία η τροποποίηση της αρχικής σύμβασης 2 μόλις μέρες μετά την υπογραφή της; Οταν υπογραφόταν, ο Υπουργός και οι συνεργάτες του δεν γνώριζαν ότι τα ψευδωνυμοποιημένα στοιχεία αποτελούν προσωπικά δεδομένα των πολιτών και χρήζουν προστασίας;» ρωτά ο ΣΥΡΙΖΑ.

Αντίφαση

Εντύπωση προκαλεί και κάτι ακόμα: το υπουργείο επικαλείται μια εμπιστευτική απάντηση του Υπευθύνου Προστασίας Δεδομένων του Υπουργείου (DPO) στις 27/3, σύμφωνα με τον οποίον δεν τίθεται θέμα παραβίασης κανονισμών και ανάγκη απεύθυνσης στην Ανεξάρτητη Αρχή για την Προστασία των Προσωπικών Δεδομένων. Αν ισχύουν όμως όσα υποστηρίζει ο υπουργός, τότε γιατί κατέληξε να της αποστείλει σχετικό έγγραφο στις 12.01.2021, σχεδόν έναν μήνα μετά τη λήξη και της παράτασης του συμφώνου;

Εκαναν πίσω

«Η κυβέρνηση “πιάστηκε στα πράσα” και υποχώρησε άτακτα στη μη ανανέωση της σύμβασης όπως σχεδίαζε ο κ. Μητσοτάκης στις 3 Δεκεμβρίου σε κρυφή τηλεδιάσκεψη με την ηγεσία της Palantir, δεσμευόμενος “για επέκταση της συνεργασίας στα επόμενα χρόνια”. Το τι είχε να κρύψει από τους πολίτες η επικοινωνιακή μηχανή του Μαξίμου και πληροφορηθήκαμε τη συνάντηση από αμερικανικά ΜΜΕ, παραμένει ακόμη αναπάντητο. […] η κυβέρνηση από την αρχή μέχρι το τέλος αυτής της υπόθεσης κινείται σε γκρίζες ζώνες.

Ο Πρωθυπουργός και ο αρμόδιος Υπουργός που ανέλαβαν προσωπικά αυτή τη σκοτεινή συνεργασία και μάλιστα με μια εταιρεία που έχει κατηγορηθεί διεθνώς για αθέμιτες πρακτικές είναι εκτεθειμένοι για τον τρόπο που χειρίζονται ένα τόσο ευαίσθητο ζήτημα που αφορά τις ελευθερίες και τα δικαιώματα των πολιτών» αναφέρει σε ανακοίνωσή του ο τομεάρχης Ψηφιακής Διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ, Μάριος Κάτσης.

Σύμφωνα με την ενημέρωση του υπουργείου, η κυβέρνηση μετά τις υπηρεσίες της Palantir, συνήψε στις 31 Δεκεμβρίου 2020 σύμβαση απευθείας ανάθεσης με την εταιρεία PriceWaterhouseCoopers με αντικείμενο την «παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών σε θέματα Αναλύσεων Δεδομένων στην ομάδα διαχείρισης PLFs για την Πανδημία Covid-19». Καμία αναφορά δεν γίνεται στους λόγους της επιλογής της PWC και γιατί τελικά δεν προχώρησε η συνεργασία με την Palantir μετά τη λήξη της 9μηνης δοκιμαστικής περιόδου του λογισμικού της.

Εύλογο είναι και ακόμα ένα ερώτημα-σχόλιο που τέθηκε χθες από τη ΜΚΟ Vouliwatch και το insidestory.gr: «Ενώ το υπουργείο είχε αποφανθεί να μην προχωρήσει σε εμπορική συνεργασία με την Palantir μόλις είκοσι μέρες πριν από τη λήξη αυτής, στις 3.12.2020 πραγματοποιήθηκε τηλεδιάσκεψη του Κ. Μητσοτάκη και του Κ. Πιερρακάκη με τον διευθύνοντα σύμβουλο της αμερικανικής εταιρείας, Alex Karp, και το στέλεχος της Palantir, Josh Harris. Στο σχετικό Δελτίο Τύπου που δημοσίευσε η Palantir, στις 7.12.2020, ο Alex Karp δήλωνε ενθουσιασμένος για την επέκταση της συνεργασίας με την ελληνική κυβέρνηση στην αντιμετώπιση της πανδημίας!» Τι άλλαξε άραγε από τότε;