Επί πέντε μήνες θα κουβαλούν τα αρχαία

Το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο γνωμοδότησε ομόφωνα υπέρ της έγκρισης της μελέτης απόσπασης και επανατοποθέτησης των αρχαιοτήτων στον σταθμό Βενιζέλου του μετρό Θεσσαλονίκης. Σύμφωνα με πληροφορίες μας, υπήρξε πλήθος παρατηρήσεων, τροποποιήσεων και νέων όρων που έθεσαν τα μέλη αναγνωρίζοντας προβλήματα στη μελέτη, που ωστόσο δεν έγιναν γνωστά καθώς το υπουργείο Πολιτισμού δεν εξέδωσε ανακοίνωση για μια τόσο σοβαρή συνεδρίαση, όπως έχει συμβεί κατά το πρόσφατο παρελθόν με αντίστοιχες περιπτώσεις.

Ολοι όσοι αγωνίστηκαν από τον Ιανουάριο του 2013 υπερασπιζόμενοι τη λύση που διασφάλιζε την ακεραιότητα των αρχαιοτήτων, τη διατήρηση της αυθεντικότητας του βυζαντινού συνόλου στον τόπο εύρεσής του παράλληλα με τη λειτουργία του σταθμού του μετρό, στρέφουν πλέον τις ελπίδες για τη διάσωσή του αποκλειστικά στο Συμβούλιο της Επικρατείας, όπου θα εκδικαστούν στις 6 Νοεμβρίου οι προσφυγές εφτά σωματείων και φορέων.

Η μαραθώνια τηλεσυνεδρίαση του ΚΑΣ είχε όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά των συνεδριάσεων στις οποίες προεδρεύει ο γενικός γραμματέας ΥΠΠΟΑ Γιώργος Διδασκάλου και εξετάζονται δύσκολα θέματα. Το θέμα εισήλθε προς συζήτηση με μεγάλη αργοπορία το απόγευμα της Τετάρτης (στις 7.43) και η τηλεσυνεδρίαση κράτησε όλη τη νύχτα, οπότε τα μέλη κατέθεσαν την ψήφο τους, τα ξημερώματα της Πέμπτης, αρκούντως εξουθενωμένα όπως φανταζόμαστε.

Η μελέτη απόσπασης, αποθήκευσης και επανατοποθέτησης θα υλοποιηθεί από το σχήμα «ΑΚΤΩΡ – Korres Engineering» και παρουσιάστηκε από τον μελετητή αρχιτέκτονα Δημήτρη Κορρέ. Αφορά την απόσπαση η οποία θα γίνει με νέα μέθοδο, όπως αναφέρεται, και θα διαρκέσει 21 εβδομάδες, δηλαδή πέντε μήνες. Τα ευρήματα θα μεταφερθούν για προσωρινή αποθήκευση (τα μισά σε στεγασμένο χώρο και τα υπόλοιπα σε ακάλυπτο) στο Καλοχώρι -όπως ονομάζεται κατ’ ευφημισμόν- όπου φυλάσσονται τα ευρήματα απ’ όλες τις αρχαιολογικές ανασκαφές των σταθμών του μετρό.

Ωστόσο η μελέτη δεν περιγράφει αναλυτικά τη διαδικασία επανατοποθέτησης των αρχαιοτήτων, ούτε τον χρόνο διάρκειάς της, ενώ τίθενται ερωτήματα για την εμπειρία επανατοποθέτησης που έχει το γραφείο υλοποίησης. Οπως επισημαίνουν αρχαιολόγοι που είχαν την ευκαιρία να τη διαβάσουν, η μελέτη περιγράφει επί της αρχής διάφορες μεθόδους που θα εφαρμοστούν για την απόσπαση των αρχαιοτήτων οι οποίες όμως, κατά την ομολογία του μελετητή, δεν έχουν εφαρμοστεί και δοκιμαστεί επαρκώς αλλά θα εφαρμοστούν επί του πεδίου και αναλόγως με τις συνθήκες θα προχωράει η υλοποίηση του έργου.

Τις θέσεις της στα μέλη του ΚΑΣ παρουσίασε η «Αττικό Μετρό» αργά το βράδυ της Τετάρτης, ενώ υπέρ της απόσπασης τάχθηκαν ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης Κωνσταντίνος Ζέρβας και ο περιφερειάρχης Απόστολος Τζιτζικώστας. Σύμφωνα με πληροφορίες μας, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης δεν εισηγήθηκε θετικά για τη μελέτη αλλά εκ καθήκοντος καθώς έθεσε πολλά ζητήματα, σωρεία παρατηρήσεων για την απόσπαση και άφησε στη διακριτική ευχέρεια του Συμβουλίου την τελική κρίση.

Να θυμίσουμε ότι ο αρχαιολόγος Γιώργος Σκιαδαρέσης παύτηκε τον Φεβρουάριο του ’20 από τη θέση του αναπληρωτή προϊστάμενου της Εφορείας Πόλης Θεσσαλονίκης, δύο μήνες μετά τη θέση που κράτησε υπέρ της διατήρησης των αρχαιοτήτων όταν το θέμα ήρθε με αναπομπή στο ΚΑΣ (18/12/19).

Μέσω τηλεδιάσκεψης κατέθεσαν τις απόψεις τους φορείς της Θεσσαλονίκης, συλλογικότητες, σωματεία που ανέλυσαν με επιχειρήματα γιατί τάσσονται κατά της απόσπασης του αρχιτεκτονικού συνόλου της Decumanus Maximus. Αυτός είναι και ο λόγος προσφυγής τους στο ΣτΕ. Στην παρέμβασή του ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων ανέφερε ότι η υποβληθείσα μελέτη «παρουσιάζει τα χαρακτηριστικά προμελέτης… δεν παρουσιάζει χαρακτηριστικά ακρίβειας. Δεν υπάρχει συγκεκριμένη μεθοδολογία απόσπασης για κάθε τμήμα που θα αποσπαστεί, μεταφερθεί και επανατοποθετηθεί. Δεν εφαρμόζεται σε καμία περίπτωση αυτό που ορίζει η ίδια η υπουργική απόφαση για την τρισδιάστατη αποτύπωση. Αντιθέτως, στη μελέτη απλά παρουσιάζεται η χωροθέτηση των υπό απόσπαση αρχαιοτήτων σε ένα τοπογραφικό σχέδιο». Οι αρχαιολόγοι σημειώνουν ότι η επανατοποθέτηση περιορίζεται σε μόλις 11 σελίδες. «…είναι σαφές ότι η έμφαση είναι στην απομάκρυνση των αρχαιοτήτων και όχι στην επιστροφή τους».

Τοποθετήσεις έκαναν η Κίνηση Διάσωσης της Πολιτιστικής Κληρονομιάς Θεσσαλονίκης και άλλοι φορείς, όπως η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού -έχει προσφύγει στο ΣτΕ-, η εκπρόσωπος της οποίας στάθηκε στην άρνηση των υπηρεσιών να παραχωρήσουν αντίγραφο της υπό έγκριση μελέτης. «Σημειώνουμε ότι για έναν τόσο σημαντικό και μοναδικό αρχαιολογικό χώρο, η αξία του οποίου είναι αδιαμφισβήτητη, ένα τέτοιο κρίσιμο θέμα θα έπρεπε να έχει δημοσιοποιηθεί και τεθεί σε ευρύ διάλογο, ώστε να διασφαλιστεί το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα», είπε η Κλεοπάτρα Θεολογίδου.

Με ανακοίνωσή του ο ΣΥΡΙΖΑ Θεσσαλονίκης χαρακτήρισε την απόφαση του ΚΑΣ υπέρ της μελέτης «ολοκλήρωση ενός προμελετημένου εγκλήματος».

Η ολονύχτια συνεδρίαση έγινε μέσω τηλεδιάσκεψης, λόγω των υγειονομικών μέτρων για την πανδημία, χωρίς την παρουσία των διαπιστευμένων δημοσιογράφων, αν και κατέθεσαν ειδικό αίτημα προς την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού, η οποία ούτε απάντησε αλλά ούτε και εξέδωσε ανακοίνωση για τη συνεδρίαση. Αντ’ αυτού, έστειλε τις δηλώσεις της κ. Μενδώνη σε πρωινή εκπομπή του Mega.

Η άποψη Τσίπρα

Σε ανάρτηση στο fb ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης Αλέξης Τσίπρας έγραψε μεταξύ άλλων:

«… πρώτη φορά υπουργός Πολιτισμού πρωτοστατεί σε εγκλήματα κατά της πολιτιστικής κληρονομιάς, όπως η καταστροφή των αρχαίων του σταθμού Βενιζέλου του μετρό Θεσσαλονίκης, ενός από από τα σημαντικότερα μνημεία που έχουν αποκαλυφθεί στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια, διαστρεβλώνοντας την πραγματικότητα προκειμένου να υπηρετήσει συμφέροντα και ιδεοληψίες….

Ο κ. Μητσοτάκης βλέπει εδώ και 14 μήνες την υπουργό του να βλάπτει ανεπανόρθωτα τον πολιτισμό στη χώρα μας. Και στον βαθμό που ο ίδιος επιμένει να τη στηρίζει, έχει αποκλειστικά και προσωπικά την ευθύνη και για το καταστροφικό της έργο και για την ανεπάρκεια και για την προσβλητική της συμπεριφορά».