Αριστερά, ο Δραγούμης την εποχή που υπηρετούσε στην πρεσβεία της Κωνσταντινούπολης, 1908 περίπου. Πάνω, με τη Μαρίκα Κοτοπούλη, Κωνσταντινούπολη 1908
Έκθεση «Ίων Δραγούμης: Στο Μεταίχμιο Ανατολής και Δύσης» || Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα
Η έκθεση «Ιων Δραγούμης: στο Μεταίχμιο Ανατολής και Δύσης», που οργανώνει η Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών, ξεδιπλώνει τη συναρπαστική ζωή του κοσμοπολίτη και οραματιστή πολιτικού και διανοούμενου, μέσα από τα επτασφράγιστα αρχεία του.
Κοσμοπολίτης διπλωμάτης, οραματιστής πολιτικός, ορκισμένος αντίπαλος του Ελευθέριου Βενιζέλου, λατρεμένος της Πηνελόπης Δέλτα και της Μαρίκας Κοτοπούλη… Οσα γνωρίζαμε και κυρίως όσα δεν ξέραμε για τον Ιωνα Δραγούμη, ο οποίος στις 31 Ιουλίου 1920 άφησε την τελευταία του πνοή στη λεωφόρο Κηφισίας -μια εν ψυχρώ εκτέλεση από τους πολιτικούς του αντιπάλους, μία ημέρα μετά τη δολοφονική απόπειρα εναντίον του Βενιζέλου στο Παρίσι-, ξεδιπλώνονται για πρώτη φορά σε μια έκθεση που εγκαινιάζεται σήμερα στην Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα. Μια ζωή συναρπαστική που επιβεβαιώνει τα λεγόμενά του: «Δεν είμαι ένας άνθρωπος, αλλά πολλοί».
Τα επτασφράγιστα με βουλοκέρι αρχεία του, τα οποία το 1959 ο αδελφός του Φίλιππος Δραγούμης δώρισε στην Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών (ΑΣΚΣΑ) με τον όρο ότι θα παρέμεναν κλειστά στους ερευνητές «μέχρι την επόμενη γενιά», έγιναν προσιτά μετά τον θάνατο του Φίλιππου το 1980. Το 2000, με τη συμπλήρωση ογδόντα χρόνων από τη δολοφονία του Ιωνος και με την ολοκλήρωση της ταξινόμησης του αρχείου, επετράπη η ελεύθερη πρόσβαση των ερευνητών και μεγάλο τμήμα του έχει ψηφιοποιηθεί και είναι προσβάσιμο μέσω του διαδικτύου.
Στην έκθεση «Ιων Δραγούμης: Στο μεταίχμιο Ανατολής και Δύσης. Εκατό χρόνια από τη δολοφονία του», το Τμήμα Αρχείων της ΑΣΚΣΑ έχει οργανώσει το σπάνιο υλικό σε 14 θεματικές ενότητες που σκιαγραφούν τη δράση και τις ιδέες του Δραγούμη, ακολουθώντας τα βήματά του σε μια ταραγμένη εποχή.
Φωτογραφίες από την παιδική ηλικία του και το μεγαλοαστικό περιβάλλον στο οποίο ανατράφηκε, τα σχολικά του τετράδια όπου με καλλιγραφία υπογράφει με το βαφτιστικό του όνομα: Ιωάννης. Χάρτες της εποχής που απεικονίζουν τα διαρκώς μεταβαλλόμενα σύνορα της Ελλάδας, αλλά και η ασυνήθιστη κινητικότητα του κοσμοπολίτη Δραγούμη από την Αλεξάνδρεια μέχρι την Αγία Πετρούπολη και το Βερολίνο.
Κρυπτογραφημένες επιστολές, μυστικοί κώδικες, τυπικά μύησης σε παραστρατιωτικές οργανώσεις φωτίζουν τη δράση του στον Μακεδονικό Αγώνα. Χειρόγραφα από άρθρα και βιβλία του, έντυπα από την προσωπική του βιβλιοθήκη στοιχειοθετούν τις ιδέες του για Κοινοτισμό και Ανατολική Ομοσπονδία, δηλαδή τη μετεξέλιξη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας σε ομοσπονδιακό πολυεθνικό κράτος Ελλήνων, Τούρκων και άλλων βαλκανικών λαών.
Επιστολή του Ίωνος προς τον πατέρα του Στέφανο, όπου του αναλύει το πρόβλημα της συστηματικής διείσδυσης των Βουλγάρων στη Μακεδονία, μέσω της δράσης των κομιτάτων (18 Οκτωβρίου 1903).
Το σκαρίφημα του Ίωνος απεικονίζει τον Έλληνα με βιβλίο και τον Βούλγαρο με όπλο και σπαθί, υπονοώντας ότι η δύναμη των Ελλήνων βρισκόταν στην εκπολιτιστική τους επιρροή και δράση.
Έκθεση «Ίων Δραγούμης: Στο Μεταίχμιο Ανατολής και Δύσης» || Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα
«Πίστευε στην πολιτιστική δύναμη των Ελλήνων. Πίστευε ότι ο μεγαλύτερος εχθρός ήταν οι Βούλγαροι, όχι οι Τούρκοι. Πως οι Ελληνες θα μπορούσαν να συμβιώσουν τότε με τους Τούρκους στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, αρκεί να βοηθούσε η Ελλάδα στην αυτόνομη οργάνωσή τους σε κοινότητες», μας λέει η συνεπιμελήτρια της έκθεσης, Ναταλία Βογκέικωφ-Brogan, και μας δείχνει μια χαρακτηριστική φράση του: «Ξέρουμε πως η Ανατολή είναι η κοιτίδα μας, λησμονούμε πως είμαστε Ανατολίτες, ξιπαζόμαστε από τους Φράγκους».
Η Μεγάλη (Ανατολική) Ιδέα του Δραγούμη αλλά και η διαφωνία του με τον Ελευθέριο Βενιζέλο ως προς τους όρους συμμετοχής της Ελλάδας στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο έχουν ως συνέπεια την εξορία του στην Κορσική και τη Σκόπελο (1917-1919). Φωτογραφίες από την εξορία, το υπόμνημα που υπέβαλε ο Δραγούμης από την Κορσική στη Σύνοδο της Ειρήνης στο Παρίσι, αλλά και ο Τύπος της εποχής ανασυνθέτουν την κρίσιμη για τη χώρα περίοδο. Ο ίδιος, με «καταβεβλημένη ψυχή» από την εξορία, βλέπει πως «το τέλος δεν αργεί», όπως γράφει στις 2 Νοεμβρίου 1919.
Στην ενότητα που αφορά τη δολοφονία του εκτίθενται φωτογραφίες, αποκόμματα εφημερίδων, επικήδειες κορδέλες και σχέδια της αναθηματικής στήλης που στήθηκε λίγο μετά τον θάνατό του επί της Βασιλίσσης Σοφίας, κοντά στο σημείο της δολοφονίας του.
Οι διαπροσωπικές σχέσεις του διονυσιακού Δραγούμη -με την Αμερικανίδα Mabel Dunlop, τη δασκάλα Σαπφώ Θείου, τη μεγαλοαστή Πηνελόπη Δέλτα και την ηθοποιό Μαρίκα Κοτοπούλη-, η συμβολή του στο κίνημα του δημοτικισμού, η αποτίμηση της προσφοράς του στη σύγχρονη ιστορία, η απήχηση που είχε στον Παλαμά, τον Καζαντζάκη, τον Ελύτη ολοκληρώνουν την έκθεση.
Σήμερα, στις 7 μ.μ, σε διαδικτυακή παρουσίαση της ΑΣΚΣΑ, ο κορυφαίος Βρετανός νεοελληνιστής Ρόντρικ Μπίτον θα μιλήσει με θέμα «Ενα θύμα της εποχής του: ο Ιων Δραγούμης και ο αγώνας για την εθνική ψυχή της Ελλάδας».
🔴 INFO: Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών-Πτέρυγα Ι. Μακρυγιάννη, Σουηδίας 54, Κολωνάκι. Ωρες λειτουργίας: Τετάρτη & Παρασκευή 11.00-16.00 | Πέμπτη 16.00-20.00 | Σάββατο 12.00-17.00. Η έκθεση θα διαρκέσει μέχρι 15 Ιανουαρίου. Επιμέλεια: Ναταλία Βογκέικωφ-Brogan, Ελευθερία Δαλέζιου, Λήδα Κωστάκη, Νατάσα Λαιμού, Αλέξης Μάλλιαρης.
Πηγή
Author: Παρή Σπίνου
