Όλη η απεικόνιση της φύσης μπορεί να γίνει με τρία στερεά: κύβος, σφαίρα, κώνος. Πωλ Σεζάν.
Το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή στο Παγκράτι. Τα γνωστότερα έργα της συλλογής του Μουσείου.
Το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης ( Ε.Μ.Σ.Τ.) στο κτίριο Φιξ. Τα γνωστότερα έργα της μόνιμης συλλογής του Ε.Μ.Σ.Τ.
Μουσεία και συλλογές Μοντέρνας και Σύγχρονης τέχνης στον κόσμο και στην Ελλάδα.
-Μοντέρνα τέχνη ή Σύγχρονη τέχνη;
-Σε τι διαφέρει η Μοντέρνα από τη Σύγχρονη τέχνη;
-Η Μοντέρνα τέχνη μετεξελίσσεται σε Σύγχρονη τέχνη;
-Είναι η Σύγχρονη τέχνη εξέλιξη της Μοντέρνας τέχνης ή τα δύο αυτά καλλιτεχνικά ρεύματα είναι εντελώς ξένα και ασύμβατα μεταξύ τους;
-Μπορούμε με σίγουρο και τεκμηριωμένο τρόπο να ισχυριστούμε ότι ένα έργο τέχνηςδεν εντάσσεται στη Μοντέρνα τέχνη αλλά ανήκει στη Σύγχρονη τέχνη;
-Ποιο το χρονικό πλαίσιο της Μοντέρνας τέχνης και ποια η χρονική αφετηρία της Σύγχρονης τέχνης;
-Ποια Μουσεία στην Ελλάδα και στον κόσμο είναι Μουσεία Μοντέρνας τέχνης και ποια Σύγχρονης τέχνης.
-Το παράξενο και ασύμβατο των ορισμών μοντέρνα και σύγχρονη τέχνη.
– Το παράδοξο μιας υλικής συνεπαγωγής σχετικά με τους όρους Μοντέρνα τέχνη και Σύγχρονη τέχνη.
-Τα έργα της Σύγχρονης τέχνης διαθέτουν την απαραίτητη καλλιτεχνική ποιότητα που είναι απαραίτητη στα έργα τέχνης να ξεχωρίζουν και να έχουν διάρκεια;
-Γιατί επέλεξαν οι ειδικοί αυτά τα δύο, σχεδόν συνώνυμα, επίθετα( μοντέρνος- σύγχρονος) για να ονομάσουν τα δύο καλλιτεχνικά ρεύματα;
-Ποιοι είναι οι κορυφαίοι καλλιτέχνες και τα κυριότερα ρεύματα της Μοντέρνας τέχνης;
-Ποιοι είναι οι κορυφαίοι καλλιτέχνες και τα κυριότερα ρεύματα της Σύγχρονης τέχνης;
-Τι είναι τέχνη;
-Τι μπορεί να «γίνει» τέχνη;
Η Μοντέρνα τέχνη προηγείται της Σύγχρονης.
Η Μοντέρνα τέχνη (Modern art, Art moderne, Moderne kunst, Arte moderno ) είναι το σύνολο των καλλιτεχνικών ρευμάτων, τάσεων και συνιστωσών στις εικαστικές τέχνες από το 1860 έως το 1970. Διαθέτει δεκάδες υποσύνολα, υποκινήματα και συνδέεται με την τέχνη εκείνη όπου οι παραδόσεις έχουν δεχθεί σοβαρή και αυστηρή κριτική και πολλές φορές έχουν απορριφθεί. Παραμερίζονται οι συμβατικότητες και οι ακαδημαϊκές μορφές ενώ παράλληλα επιβάλλονται και υιοθετούνται καινοτομίες για τη δημιουργία τέχνης. Μοντέρνα τέχνη και Μοντερνισμός είναι ακριβώς η τάση προς την υπέρβαση της παράδοσης. Ο μοντερνισμός ήταν μια ολιστική αλλαγή σε σχέση με οποιοδήποτε καλλιτεχνικό κίνημα είχε υπάρξει. Μια άρνηση στις παραδοσιακές και ακαδημαϊκές αρχές της τέχνης.
Μοντέρνος: Είναι αυτός που τείνει στην καινοτομία, στο σύγχρονο, ενώ παράλληλα αποφεύγει ή απορρίπτει την παράδοση έχοντας τα χαρακτηριστικά του παρόντος.
Μερικοί από τους κορυφαίους καλλιτέχνες της Μοντέρνας τέχνης: Βαν Γκογκ, Πωλ Σεζάν, Πωλ Γκωγκέν, Τουλούζ Λωτρέκ, Ζωρζ Σερά, Ροντέν, Ανρί Ματίς, Πάμπλο Πικάσσο, Ζωρζ Μπρακ, Αντρέ Ντεραίν, Ραούλ Ντιφύ, Μωρίς ντε Βλαμένκ, Ζαν Μέτσινγκερ.
Η Σύγχρονη τέχνη (Contemporary art, Art contemporain, Zeitgenossische Kunst, Arte contemporáneo.) έχει σαν χρονική αφετηρία τις δεκαετίες 1960 και 1970, φτάνει στο σήμερα και προχωρά μετεξελισσόμενη, προσαρμοζόμενη με μικρά ή μεγαλύτερα βήματα, με άλματα, η μετασχηματισμούς, με την τεχνολογία ή την χειροτεχνία, με τον παραδοσιακό ή τον ψηφιακό βηματισμό, σχεδόν χωρίς κανόνες και περιορισμούς. Η πρόσφατη καλλιτεχνική παραγωγή συχνά ονομάζεται σύγχρονη ή μεταμοντέρνα ή σημερινή τέχνη. Οι καλλιτέχνες πειραματίστηκαν με νέους τρόπους και νέες ιδέες για τα υλικά και τις λειτουργίες της τέχνης. Η έννοια της σύγχρονης τέχνης σχετίζεται στενά με τον μεταμοντερνισμό.
Η αλλαγή ήρθε στις δεκαετίες του 1960 και του 1970 και έφερε μια επανάσταση στον τρόπο σκέψης και πραγματοποίησης της τέχνης. Πολλοί καλλιτέχνες αποθεώθηκαν για την τόλμη και την ευφυΐα τους. Τέθηκε το ερώτημα: Τι σκέψεις υπάρχουν πίσω από αυτό το έργο, ποια η ιδέα ( κόνσεπτ) κρύβεται πίσω απ` αυτό το έργο τέχνης; Ποια έννοια και εννοιολογικό περιεχόμενο έχει το κάθε έργο; Το έδαφος ήταν έτοιμο για να « βλαστήσουν» οι εγκαταστάσεις, τα βίντεο, οι παραστάσεις, τα εννοιολογικά έργα, γλυπτά μεγάλων διαστάσεων, σχέδιο, κολάζ, κινηματογράφος, ντοκιμαντέρ κλπ.
Πολλές φορές στη Σύγχρονη τέχνη δεν υπάρχουν τεχνικές, δεν υπάρχει προβληματισμός για τα υλικά, δεν υπάρχει έγνοια για το ίδιο το έργο. Κυριαρχεί η άποψη, η σκέψη και η εντύπωση, του καλλιτέχνη για το έργο και η επίδραση που έχει το έργο στους θεατές. Σε ορισμένες περιπτώσεις το έργο δημιουργείται από τους θεατές όπως συμβαίνει σε κάποιες παραστάσεις και πρότζεκτ.
Μερικοί από τους κορυφαίους καλλιτέχνες της Σύγχρονης τέχνης: Matthew Barney Christoph Büchel, Fischli & Weiss, Mona Hatoum, Thomas Hirschhorn, Paul McCarthy, Annette Messager, Wangechi Mutu, Bruce Nauman, Paul Pfeiffer. Paul Chan, David Hammons, Jim Hodges, Martin Kippenberger και Dieter Roth, Joseph Beuys, Marina Abramović, Joseph Beuys, Gilbert & George, Robert Morris, Dieter Roth, Paul Thek, Poka- Yo, Αλέξης Ακριθάκης, Κώστας Τσόκλης, Κώστας Βαρώτσος, Δημήτρης Ανδρεάδης, Τάκης, Νίκος Κεσσανλής, Άγγελος Παπαδημητρίου, Γιάννης Κουνέλης, Βλάσης Κανιάρης, Γιώργος Λάππας, Αλέξανδρος Ψυχούλης, Νίκος Χαραλαμπίδης,..
«Είναι αυτό τέχνη;»
«Ένα πεντάχρονο παιδί θα μπορούσε να το έκανε αυτό»
Σύμφωνα με τους υπέρμαχους της Σύγχρονης τέχνης οι δύο πιο πάνω φράσεις είναι δομικές της Αισθητικής. Η Αισθητική είναι η φιλοσοφία της τέχνης.
Μετανοντέρνο κίνημα τέχνης: Σχεδόν ταυτόσημο με τη Σύγχρονη τέχνη. Ξεκίνησε από την αρχιτεκτονική και «αγκαλιάζει» ότι σχετίζεται με το σύγχρονο ρεύμα της τέχνης. Δεν δέχεται τις φόρμες του Μοντερνισμού, «εκφράζεται» με πρωτοτυπία χρησιμοποιώντας ποικιλία παραδοσιακών στοιχείων, πληθώρα διαφορετικών στοιχείων και μέσων παρουσιάζοντας τα πάντα με ιλιγγιώδη ταχύτητα ακολουθώντας χωρίς σταματημό τις τρέχουσες, επίκαιρες τάσεις. Δεν θα βρούμε κανόνες, αρχές, σταθερά σημεία αναφοράς. Στόχος είναι η μέγιστη εμπορικότητα, ο εντυπωσιασμός, η πρωτοτυπία, ενίοτε ο εκμαυλισμός. Εκφράσεις του μεταμοντέρνου σύγχρονου κινήματος τέχνης διακρίνουμε πολύ καθαρά στις διαφημίσεις, στα βιντεοκλίπ, στα δελτία ειδήσεων κ.α. Ένα άλλο χαρακτηριστικό της Μεταμοντέρνας Σύγχρονης τέχνης είναι η απόρριψη κάθε αντικειμενικότητας και ο ακραίος σχετικισμός στις αξίες και στην επιστημονική μέθοδο.
Οι όροι για τα κινήματα της τέχνης εξαντλούν τα γλωσσικά αποθέματα πολλών εθνών. Πολλές φορές καταφεύγουν σε δάνεια από αρχαίες γλώσσες, κυρίως ελληνικά και λατινικά, εβραϊκά, κ.α. αλλά και σε δάνεια από τα γαλλικά, τα αγγλικά, τα γερμανικά, τα ιταλικά, τα ισπανικά κ.α. Στις χώρες όπου ομιλούνται αυτές οι γλώσσες η τέχνη παρουσιάζει κορυφώσεις, πρωτοτυπίες, εξάρσεις, υπερβολές, καινοτομίες και έτσι πρωτοπορούν και στην ορολογία των νέων κινημάτων και υποκινημάτων. ΟΙ Γάλλοι τον 19ο και 20ο αι. είχαν δεκάδες νέα κινήματα τέχνης τα οποία «βάφτιζαν» οι ειδικοί στα γαλλικά. Οι άλλες χώρες τα μετέφραζαν όσο πιο πιστά μπορούσαν αλλά πολλές φορές ήταν πολύ δύσκολο να εκφράσουν σωστά τους γαλλικούς όρους. Ένα παράδειγμα είναι η μεταφορά, από τα γαλλικά σε άλλες γλώσσες των διακριτών κινημάτων του Ρεαλισμού και του Νατουραλισμού.
Πρόταση: Προτείνω την χρήση ημερομηνιών και αριθμών για τα νέα κινήματα ώστε να αποφευχθεί η σύγχυση λόγω γλωσσικών συναφειών, ασαφειών και ιδιαιτεροτήτων. Να θυμηθούμε τον Πυθαγόρα: Πάντα κατ` αριθμόν γίγνονται.
Έτσι αντί να μπερδευόμαστε με τους τόσο συγγενικούς γλωσσικά όρους όπως Μοντέρνα τέχνη, Μοντερνισμός, Μεταμοντερνισμός, Σύγχρονη τέχνη θα μπορούσαμε να λέμε και να γράφουμε:
Μοντέρνα τέχνη ή Μοντερνισμός 1860- 1970.
Σύγχρονη τέχνη ή Μεταμοντερνισμός 1970 μέχρι σήμερα, 2020 κ.ο.κ.
Το παραπάνω κείμενο αποτελεί μέρος της εισαγωγής για τη Μοντέρνα και Σύγχρονη τέχνη. Ήταν το πρώτο μέρος της εισαγωγής 24 ομιλιών που πραγματοποίησα κατά καιρούς για τη Μοντέρνα και Σύγχρονη τέχνη.
Η τέχνη, η ελευθερία και η δημιουργικότητα θα αλλάξουν την κοινωνία γρηγορότερα από την πολιτική. Βίκτωρ Πιντσούκ.
People don’t like contemporary art, but all art starts life as contemporary – I can’t really see a difference. Οι άνθρωποι δεν αρέσκονται, δεν συμπαθούν, τη σύγχρονη τέχνη, αλλά όλη η τέχνη ξεκινά να υπάρχει ως σύγχρονη – δεν μπορώ να δω πραγματικά τη διαφορά. Damien Hirst.
What you’re doing is not important. What is really important is the state of mind from which you do it. Performance. Αυτό που κάνεις δεν είναι σημαντικό. Αυτό που είναι πραγματικά σημαντικό είναι η πνευματική κατάσταση από την οποία ( πηγάζει) αυτό που κάνεις. Παράσταση. Marina Abramović.
* Αρχιτέκτων. Ιστορικός Αρχιτεκτονικής. Ιστορικός Τέχνης.
* Αφιερώνεται στον καθηγητή μου στο Πολυτεχνείο Θεμιστοκλή Ξανθόπουλο, διδάσκαλο Υδρολογίας και Υδραυλικών έργων αλλά και ήθους, ευγένειας και ορθού λόγου.
Πηγή
Author:
